Nakłady przeznaczone na ochronę i zarządzanie dziedzictwem znajdują uzasadnienie w korzyściach o charakterze ekonomicznym, społecznym, kulturowym oraz ekologicznym. A to przekłada się na ogólny rozwój konkretnego regionu.
W pływ dziedzictwa kulturowego zarówno potencjalny, jak i rzeczywisty na rozwój społeczno-ekonomiczny regionu to temat coraz częściej podnoszony przez polityków i decydentów wszystkich szczebli – od lokalnego po globalny. Jednak sam potencjał nie wystarczy. Aby owe przemiany mogły rzeczywiście zachodzić w różnych aspektach jednostki terytorialnej, konieczne są działania, zaangażowanie i współpraca wielu interesariuszy, takich jak samorząd, lokalna społeczność i przedsiębiorcy.
Gmina Uniejów jest obecnie rozpoznawalna ze względu na walory kulturowe (materialne i niematerialne) oraz przyrodnicze. Warunki przyrodnicze (dolina rzeczna) przyczyniły się do tego, że w średniowieczu założono tu osadę. Zarówno kiedyś, jak i teraz to miejsce uprzywilejowane pod względem komunikacyjnym i lokalizacyjnym.
Można pomyśleć, że taki kapitał daje przewagę nad innymi miejscami i gwarantuje powodzenie. Nic z tych rzeczy. Na wykorzystanie tych zasobów trzeba znaleźć dobry pomysł, a następnie ciężko pracować, by działania przyniosły pożądane efekty.
Wartość dodana
W przypadku Uniejowa kluczową rolę w kontekście rozwoju gminy odegrała przyroda. Wykorzystanie podziemnych złóż wody geotermalnej zdecydowało o przyznaniu statusu uzdrowiska termalnego w 2012 r. Ale ten potencjał to nie tylko benefit dla kuracjuszy. Przekłada się na realne korzyści, dzięki którym samorząd minimalizuje koszty chociażby ogrzewania budynków mieszkalnych, użyteczności publicznej, leczniczej, rekreacyjnej czy hotelarskiej. Ciepło z wód termalnych zapewnia ogrzewanie ponad 300 budynkom. Zimą służy również do podgrzewania murawy boisk piłkarskich.
Zrównoważona eksploatacja wód termalnych w sferze rekreacyjnej i leczniczej przyczyniła się do rozwoju gospodarczego. Dziś działają tutaj nowoczesne sanatorium i kompleks termalno-basenowy Termy Uniejów. W ciągu 10 lat w Uniejowie rozwinęła się prężnie działająca baza noclegowo-gastronomiczna. Rozwinął się handel i usługi w zakresie wellness i spa. Na potwierdzenie powyższego możemy posłużyć się danymi w ewidencji przedsiębiorstw w Urzędzie Miasta Uniejów, z których wynika, że w roku 2016 było zarejestrowanych ok. 20 miejsc krótkiego zameldowania oraz 13 lokali gastronomicznych. Na przestrzeni siedmiu lat liczby te zwielokrotniły się niemal czterokrotnie. W 2023 r. w ewidencji widnieje blisko 80 obiektów w zakresie bazy noclegowej i 43 lokale gastronomiczne.
Ponadto, w związku z uzyskanym przez gminę statusem uzdrowiska w 2012 r., od 1 stycznia 2013 r. wprowadzono tzw. opłatę uzdrowiskową. Wpływy do budżetu gminy wynikające z pobieranej opłaty pozwoliły zrealizować kilka zadań własnych w zakresie infrastruktury drogowej (drogi, parkingi) czy turystycznej (korty tenisowe), co wpływa na poprawę estetyki przestrzeni oraz komfortu życia mieszkańców.
Potencjał uzupełniają również zabytki, które nawiązują do wielowiekowej historii miasta (np. zamek arcybiskupów gnieźnieńskich). To tam udało się nam wygospodarować przestrzeń na usługi hotelarskie i gastronomiczne.
Atrakcją, która przyciąga tłumy, jest również układanie kwiatowych dywanów z okazji procesji w dniu Bożego Ciała. W 2021 r. została ona wpisana na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości. Efekt wpisu na światową listę UNESCO był bardzo dobrze widoczny już podczas pierwszego Bożego Ciała po tym wpisie. Do Spycimierza przyjechało ponad 50 tys. osób – dwa razy więcej niż w poprzednich latach.
Czynnik prorozwojowy
Przykład Uniejowa pokazuje, że wykorzystanie potencjału dziedzictwa kulturowego może stanowić istotny czynnik rozwoju samorządu. Przede wszystkim przyciąga turystów i generuje zyski dla lokalnej gospodarki. W efekcie dochodzi do dywersyfikacji i zagęszczenia przestrzeni ekonomicznej nowymi podmiotami i rodzajami działalności, a to z kolei pozytywnie wpływa na rynek pracy, wzrost konkurencyjności oraz ogólnie poprawę jakości życia mieszkańców.
Samorząd może wykorzystać dziedzictwo kulturowe do rozwoju usług kulturalnych, takich jak muzea, festiwale, wydarzenia artystyczne, co angażuje lokalną społeczność i wpływa na promocję kultury lokalnej.
Dobra kulturowe sprzyjają również budowie tożsamości regionalnej. Społeczny wymiar wpływu dziedzictwa odnosi się także do kreowania kapitału społecznego, poczucia bycia u siebie, integracji i dumy lokalnej. Dzięki dziedzictwu kulturowemu mieszkańcy regionu czują się z nim związani i identyfikują się z nim jako jego członkowie. Z kolei dla osób spoza regionu to doskonała okazja do poznania i zrozumienia kultury oraz tradycji, co wpływa pozytywnie na wzajemne relacje pomiędzy różnymi grupami społecznymi.
Wreszcie dbałość i wykorzystanie dziedzictwa pozytywnie oddziałuje na płaszczyźnie ekologicznej. Obiekty i krajobraz wymagają troski. Wdrożenie odpowiednich działań jest jednym ze sposobów ochrony środowiska i ograniczenia negatywnego wpływu człowieka na kulturę i historię regionu.©℗
