Problemy z franczyzą? Prężnie rozwijający się rynek odczuwa prawne niedostatki

W formie franczyzy działa kilkadziesiąt dużych sieci oraz dziesiątki tysięcy drobnych przedsiębiorców. Mimo to brakuje sektorowych regulacji.

Publikacja: 19.04.2024 04:30

Problemy z franczyzą? Prężnie rozwijający się rynek odczuwa prawne niedostatki

Foto: Adobe Stock

Temat ten wraca za sprawą raportu Stowarzyszenia Ajentów i Franczyzobiorców, którego głównym przesłaniem jest konieczność prawnego uregulowania tego segmentu działalności gospodarczej.

Samo Stowarzyszenie powstało w 2020 r. w celu wsparcia osób poszkodowanych przez sieci franczyzowe działające przede wszystkim w handlu i usługach. Za poprzedniego rządu trwały prace w tym zakresie. W połowie 2021 r. prof. Rafał Adamus z Uniwersytetu Opolskiego zaprezentował przygotowany na zlecenie Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości projekt ustawy o działalności franczyzowej. Formalnie przyjął go poprzedni, odchodzący rząd i przesłał go do Sejmu, ale dopiero 8 grudnia 2023 r., więc nie został przyjęty.

Franczyza. Rynek działa dobrze, problemem regulacje

W opinii ekspertów rynek franczyzowy w Polsce działa prężnie i w dojrzały sposób. W 2003 r. funkcjonowało 216 sieci franczyzowych, a w 2020 r. było ich już 1310 i działało ponad 83 tys. franczyzobiorców (a ich liczba wciąż rośnie). Od dłuższego czasu pojawiają się jednak głosy ekspertów wskazujące na konieczność regulacji franczyzy, ale z zachowaniem pewnego wyważenia interesów obu stron tej relacji. Sytuacja prawna jednak się nie zmienia, franczyza nie jest w Polsce uregulowana w jednolity sposób.

Teraz kwestie te normuje wprawdzie prawo i orzecznictwo unijne oraz kodeks cywilny, prawo działalności gospodarczej, ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, o ochronie konkurencji i konsumentów, a nawet o ograniczeniu handlu w niedzielę. To wszystko jednak za mało jak na potrzeby rozwoju tej formy działalności gospodarczej.

Czytaj więcej

Jaka forma prawna dla franczyzy?

Rekomendacje w kwestii franczyzy

We wspomnianym raporcie zawarto rekomendacje. Zaproponowano wprowadzenie umowy franczyzy do katalogu umów nazwanych w prawie cywilnym oraz uregulowanie relacji między stronami, tak aby ograniczyć możliwość wykorzystywania naturalnej przewagi franczyzodawcy względem franczyzobiorcy.

Zarekomendowano też określenie katalogu klauzul zabronionych w umowie franczyzy, w szczególności dotyczących poufności umów, zmian warunków umowy za pomocą instrukcji i wytycznych czy też wypowiedzenia kredytu kupieckiego bez podania przyczyny czy też w trybie niezwłocznym. Zdaniem autorów raportu trzeba także zapewnić skuteczną kontrolę funkcjonowania franczyzy i uniemożliwić sieciom stosowanie ukrytego zatrudnienia, dzięki któremu unikają obciążeń przypisanych formalnym pracodawcom.

– Nie sprawdziła się koncepcja samoregulacji franczyzy przez wprowadzenie kodeksu dobrych praktyk w tej branży. Najwyższy więc czas, aby uregulować franczyzę w Polsce, najlepiej w osobnej ustawie. Wynika to ze społecznego zainteresowania tą formą działalności, a także niewłaściwych praktyk, jakie mają miejsce w tej dziedzinie życia gospodarczego – wskazuje prof. Rafał Adamus.

– Interesy franczyzodawców i franczyzobiorców są w znacznym stopniu zgodne. Obu grupom chodzi o wygenerowanie przychodów i ograniczenie kosztów ich wytworzenia – wskazuje prof. Artur Nowak-Far ze Szkoły Głównej Handlowej.

– W Polsce największe obawy wzbudza jednak to, że w ramach niektórych umów franczyzobiorcy, czyli niby niezależni przedsiębiorcy, stają się de facto pracownikami „gorszego sortu” – z obowiązkami publicznoprawnymi, w tym podatkowymi, i ryzykiem typowym dla przedsiębiorców, a z obciążeniami pracą większymi niż pracownicy. Państwo zatem powinno kwestie funkcjonowania franczyz uregulować – podsumowuje prof. Nowak-Far.

Czytaj więcej

Rząd bierze się za franczyzę. Oto, co ma się zmienić w przepisach

Temat ten wraca za sprawą raportu Stowarzyszenia Ajentów i Franczyzobiorców, którego głównym przesłaniem jest konieczność prawnego uregulowania tego segmentu działalności gospodarczej.

Samo Stowarzyszenie powstało w 2020 r. w celu wsparcia osób poszkodowanych przez sieci franczyzowe działające przede wszystkim w handlu i usługach. Za poprzedniego rządu trwały prace w tym zakresie. W połowie 2021 r. prof. Rafał Adamus z Uniwersytetu Opolskiego zaprezentował przygotowany na zlecenie Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości projekt ustawy o działalności franczyzowej. Formalnie przyjął go poprzedni, odchodzący rząd i przesłał go do Sejmu, ale dopiero 8 grudnia 2023 r., więc nie został przyjęty.

Pozostało 82% artykułu
1 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Praca, Emerytury i renty
Babciowe przyjęte przez Sejm. Komu przysługuje?
Sądy i trybunały
Sędzia WSA ujawnia, jaki tak naprawdę dostęp do tajnych danych miał Szmydt
Orzecznictwo
Kolejny ważny wyrok Sądu Najwyższego wydany już po uchwale frankowej
ABC Firmy
Pożar na Marywilskiej. Ci najemcy są w "najlepszej" sytuacji
Prawo pracy
Od piątku zmiana przepisów. Pracujesz na komputerze? Oto, co powinieneś dostać