Znaczenie surowców krytycznych dla transformacji energetycznej Europy
W miarę przyspieszania działań na rzecz zabezpieczenia dostaw surowców krytycznych dla technologii czystej energii, w tym akumulatorów, Unia Europejska staje przed koniecznością budowy zróżnicowanych i odpornych łańcuchów dostaw. Pomimo licznych inicjatyw, takich jak Strategic Partnerships, Clean Trade & Investment Partnerships, Global Gateway czy ReSource EU, konkretne rezultaty wciąż są ograniczone.
Europa w tyle za konkurencją międzynarodową
Analiza inwestycji od 2020 roku pokazuje, iż Chiny zainwestowały ponad 15 mld USD w najważniejsze projekty związane z metalami akumulatorowymi na świecie. Dla porównania, firmy z UE przeznaczyły jedynie 1,7 mld USD, i to wyłącznie w Argentynie. Brak efektywnych mechanizmów finansowania sprawia, iż Europa pozostaje w tyle za globalnymi konkurentami.
Rola agencji kredytów eksportowych (ECA) w UE
Organizacja Transport & Environment (T&E) zleciła badanie dotyczące roli europejskich agencji kredytów eksportowych (ECA) w sektorze wydobywczym. Wyniki wskazują, iż choć ECA są wymieniane w strategiach UE, brakuje spójnego podejścia do finansowania projektów surowcowych. Obecne standardy mogą nie zapewniać odpowiedzialnej realizacji tych inwestycji.
Według T&E, ECA w UE zarządzają łącznie ponad 100 mld EUR wsparcia finansowego, ale nie istnieje mechanizm pozwalający na strategiczne wykorzystanie tych środków. W przeciwieństwie do Chin, USA czy Kanady, Europa nie łączy sił ECA z instytucjami finansowania rozwoju, inwestorami prywatnymi i przemysłem, by tworzyć konkurencyjne pakiety finansowe.
Luki w standardach i przejrzystości ECA
Obowiązujące ramy, takie jak OECD Common Approaches, pozostawiają luki w zakresie due diligence, monitoringu, ujawniania informacji i mechanizmów skargowych. Skutkuje to niespójnością praktyk wśród poszczególnych ECA UE. Część agencji publikuje jedynie minimalne dane o wspieranych projektach, co utrudnia ocenę ich wpływu.
Rekomendacje T&E dla Unii Europejskiej
- Stworzenie mechanizmu „EU MINVEST”, który połączy istniejące inicjatywy UE i umożliwi koordynację działań wszystkich kluczowych podmiotów – od górników po inwestorów.
- Wdrożenie całościowego podejścia rządowego do koordynacji finansowania ECA z innymi instytucjami w ramach UE lub Global Gateway.
- Bezpośrednie inwestycje kapitałowe UE w projekty surowcowe, np. poprzez Raw Materials Centre lub EBI, z naciskiem na najlepsze dostępne technologie i wysokie standardy ESG.
- Zobowiązanie wszystkich ECA UE do przyjęcia wysokich międzynarodowych standardów due diligence (np. Equator Principles) oraz poprawa przejrzystości i mechanizmów skargowych.
- Wykorzystanie przeglądu standardów IFC Performance Standards do promowania sektorowych norm dla górnictwa, zwłaszcza w zakresie zarządzania odpadami i wodą oraz audytów na miejscu.
Podsumowanie
Brak skoordynowanego podejścia i wysokich standardów może utrudnić Europie skuteczne finansowanie i realizację projektów surowców krytycznych, niezbędnych dla transformacji energetycznej. Wdrożenie rekomendowanych działań może zwiększyć konkurencyjność UE i zapewnić odpowiedzialne pozyskiwanie surowców.
