Ambitne plany rozwoju centrów danych w Europie
Europa od lat jest ważnym ośrodkiem dla rozwoju centrów danych. W 2015 roku odpowiadała za ponad 25% światowej mocy centrów danych, ale do 2024 roku jej udział spadł do 15% z powodu szybszego wzrostu rynków amerykańskiego i chińskiego. Europejski rynek rozwijał się w tym czasie o połowę wolniej niż średnia światowa.
W odpowiedzi na te trendy Komisja Europejska ogłosiła w kwietniu 2025 roku AI Continent Action Plan, zakładający potrojenie mocy centrów danych w UE w ciągu 5–7 lat. Celem jest wzmocnienie pozycji Europy w sektorze sztucznej inteligencji, a także zapewnienie konkurencyjności gospodarczej, innowacyjności technologicznej i suwerenności cyfrowej.
Energetyczne wyzwania dla centrów danych
Rozwój centrów danych oznacza duże, skoncentrowane zapotrzebowanie na energię elektryczną. Budowa centrum trwa zwykle 1–2 lata, natomiast rozbudowa infrastruktury elektroenergetycznej wymaga znacznie więcej czasu. Większość mocy jest skupiona w kilku europejskich hubach: Frankfurt, Londyn, Amsterdam, Paryż i Dublin (tzw. FLAP-D), a także w rosnących ośrodkach jak Kopenhaga czy Mediolan.
W ostatnich latach w Dublinie czy Amsterdamie wstrzymywano nowe projekty z powodu braku dostępności sieci i trudności w integracji dużych odbiorców energii. Analizy Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) wskazują, iż niedługo mogą pojawić się nowe huby – m.in. w Hiszpanii i Finlandii. Jednak większość planowanych mocy przez cały czas dotyczy dotychczasowych centrów, co grozi dalszym przeciążeniem lokalnych sieci.
Rosnąca skala projektów i wpływ na systemy energetyczne
Średnia wielkość projektów centrów danych rośnie dynamicznie. W Holandii planowane centra są ponad trzykrotnie większe niż w tej chwili działające, a w Hiszpanii – choćby siedmiokrotnie. W pełni zrealizowany pipeline inwestycji oznaczałby, iż w Niemczech i Francji centra danych stanowiłyby 4–5% szczytowego zapotrzebowania na energię, a w Hiszpanii czy Holandii – około 10%. W mniejszych rynkach udział ten byłby jeszcze większy.
Ograniczenia sieci i koszty przeciążenia
Nie wszystkie planowane inwestycje zostaną ukończone, a choćby ukończone centra potrzebują lat, by osiągnąć pełną moc. W UE czas oczekiwania na przyłączenie do sieci wynosi od 2 do choćby 10 lat, a w hubach FLAP-D – średnio 7–10 lat. Główną przyczyną są przeciążenia sieci, które generują znaczne koszty.
Według Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER), bezpośrednie koszty przeciążeń sieci wyniosły 4,3 mld euro w 2024 roku.
Koszty te nie obejmują strat wynikających z opóźnień projektów. Wysokie koszty i długie kolejki skłaniają inwestorów do poszukiwania lokalizacji z większą dostępnością mocy sieciowej.
Wzrost zapotrzebowania na energię i wyzwania dla systemu
Politycy coraz częściej podkreślają konieczność integracji centrów danych z systemami elektroenergetycznymi w sposób, który nie podniesie cen dla odbiorców. Dodatkowo, łańcuchy dostaw dla centrów danych są złożone i zależą od wielu czynników – od surowców, przez sprzęt komputerowy, po komponenty energetyczne.
IEA prognozuje, iż centra danych odpowiadać będą za 10% wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną w UE do 2030 roku przy obecnych politykach.
Jak przyspieszyć rozwój centrów danych?
Centra danych to wyjątkowe wyzwanie ze względu na skalę, tempo rozwoju i koncentrację geograficzną. Według analiz IEA, pipeline inwestycji oznaczałby wzrost mocy o 130% względem stanu obecnego, jednak realnie do 2030 roku wzrost wyniesie 70% z powodu opóźnień i ograniczeń sieciowych.
Kluczowe działania to uproszczenie procedur inwestycyjnych, lepsze zarządzanie kolejkami przyłączeń i wprowadzenie tzw. niepełnych przyłączeń, gdzie odbiorcy akceptują możliwość ograniczeń w określonych warunkach. Ważne jest także lokalizowanie centrów w regionach z wolną mocą sieciową oraz wdrażanie technologii smart grid i magazynów energii, które zmniejszą presję na sieć w okresach szczytowych. Niezbędne są też inwestycje w infrastrukturę przesyłową i lepsza koordynacja planowania sieci.
Te działania pozwolą lepiej zintegrować szybki rozwój infrastruktury cyfrowej z celami klimatycznymi, bezpieczeństwem energetycznym i przystępnością cen dla odbiorców końcowych.
Źródło: IEA
