Europa przeciwko polskiemu eksperymentowi z ROP

45 branżowych organizacji z całej Europy – w tym Konfederacja Lewiatan – apeluje do polskich władz o wycofanie się z planów wprowadzenia państwowego modelu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) za opakowania. To kolejna inicjatywa międzynarodowa ostrzegająca przed skutkami proponowanego w Polsce systemu, który – zdaniem ekspertów – bardziej przypomina dodatkowy podatek niż realne narzędzie wspierające recykling i gospodarkę obiegu zamkniętego.

Proponowany mechanizm ROP grozi biurokratycznym paraliżem i wzrostem kosztów

Projekt ustawy – który zakłada, iż Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) będzie jedynym podmiotem zarządzającym systemem ROP – w praktyce oznacza odebranie producentom wpływu na sposób finansowania recyklingu. Firmy miałyby jedynie wnosić opłaty, a gminy i przedsiębiorstwa zajmujące się odpadami – ubiegać się o zwrot środków. Ten mechanizm, wymagający skomplikowanej sprawozdawczości i audytów, grozi biurokratycznym paraliżem i wzrostem kosztów, zamiast poprawą jakości zbiórki i recyklingu.

Sygnatariusze apelu zwracają uwagę, że środki finansowe mogą zostać przekierowane z inwestycji w zbiórkę i sortowanie odpadów do łatania dziur w budżecie państwa. Takie rozwiązanie nie tylko podważa zaufanie przedsiębiorców, ale też stoi w sprzeczności z unijną dyrektywą ramową o odpadach, która jasno wskazuje w art. 8a, aby środki wpłacane przez wprowadzających służyły konkretnym celom. Mają one pokrywać koszty selektywnej zbiórki, transportu i przetwarzania odpadów, po uwzględnieniu dochodów z ponownego użycia, ze sprzedaży surowców wtórnych pochodzących z jego produktów i z nieodebranych kaucji zgodnie z zasadą kosztu netto.

Zagrożenie dla rynku opakowań

Organizacje branżowe ostrzegają również przed realnym zagrożeniem dla rynku opakowań, jeżeli Polska wdroży obecne przepisy, wiele typów opakowań – choćby zaprojektowanych zgodnie z wymogami europejskiego rozporządzenia PPWR – może stracić dostęp do rynku do 2035 roku. W efekcie ucierpią zarówno producenci, jak i konsumenci, którzy zapłacą więcej za produkty w trudniej dostępnych opakowaniach.

Przykład Węgier, gdzie wprowadzono podobny model państwowy, pokazuje, czym może grozić taka polityka: według danych Eurostatu poziom recyklingu opakowań wynosi tam zaledwie 42,4%, podczas gdy średnia unijna to 65,4%. Polska – zamiast iść tą drogą – powinna korzystać ze sprawdzonych rozwiązań, które faktycznie wspierają cele gospodarki obiegu zamkniętego – wskazuje Piotr Mazurek, ekspert Konfederacji Lewiatan ds. legislacji gospodarczej i ochrony środowiska.

Sygnatariusze apelu – wśród nich organizacje reprezentujące przemysł opakowaniowy, producentów żywności, kosmetyków, napojów, a także związki pracodawców z całej Europy – wzywają polski rząd do ponownego przemyślenia tych planów. Postulują stworzenie systemu zgodnego z unijnymi przepisami i celami środowiskowymi, opartego na współodpowiedzialności producentów i przejrzystych mechanizmach finansowania.

Polska ma szansę stworzyć system, który naprawdę wspiera gospodarkę o obiegu zamkniętym. Ale model podatkowy pod szyldem ROP nie zrealizuje tych celów i zaszkodzi zarówno przedsiębiorcom, jak i konsumentom. Doświadczenia innych państw pokazują, iż jest to ślepa uliczka – dodaje Piotr Mazurek.

To już kolejny taki apel europejskich organizacji w tej kwestii. Zaledwie kilka miesięcy temu 58 stowarzyszeń branżowych z różnych państw UE po raz pierwszy wspólnie ostrzegało przed wprowadzeniem państwowego modelu ROP w Polsce. Apel potwierdza, iż obawy rosną, a konsekwencje błędnych decyzji legislacyjnych mogą być odczuwalne nie tylko w kraju, ale i w całej Europie.

Więcej w apelu organizacji branżowych:

Apel – wersja polska

Apel – wersja angielska

Konfederacja Lewiatan