5 dni temu
Państwa Azji Środkowej coraz intensywniej współpracują z Pakistanem, pozostawiając za sobą dekady wzajemnej podejrzliwości. Wizyta prezydenta Kirgistanu Sadyra Żaparowa w Islamabadzie podkreśliła dynamiczny rozwój relacji handlowych, edukacyjnych i energetycznych, a także wspólne działania na rzecz bezpieczeństwa regionalnego, w tym w kontekście sytuacji w Afganistanie.
Wizyta prezydenta Kirgistanu Sadyra Żaparowa w Islamabadzie w dniach 3-4 grudnia podkreśliła szybki rozwój współpracy między oboma krajami. Była to pierwsza tego typu wizyta kirgiskiego przywódcy od ponad dwóch dekad i zakończyła się podpisaniem szeregu porozumień obejmujących handel, edukację, turystykę, energetykę oraz rolnictwo.
Forum biznesowe zorganizowane w ramach wizyty cieszyło się dużym zainteresowaniem pakistańskiego sektora prywatnego. Choć obroty dwustronnej wymiany handlowej w 2024 roku wyniosły zaledwie 16 milionów dolarów i pozostały na podobnym poziomie w pierwszych trzech kwartałach tego roku, przedstawiciele obu państw wyznaczyli cel zwiększenia rocznego wolumenu handlu do 200 milionów dolarów do 2027–2028 roku.
Bezpieczeństwo było również istotnym tematem rozmów, a szczególną uwagę poświęcono sytuacji w Afganistanie. Obecność talibów w Kabulu przestała być źródłem podziałów i stała się czynnikiem sprzyjającym współpracy regionalnej.
Przez lata Kirgistan i inne państwa Azji Środkowej znajdowały się po strategicznej stronie przeciwnej do Pakistanu, który wspierał rozwój ruchu talibów i przejęcie przez niego władzy w większości Afganistanu pod koniec lat 90. Tymczasem państwa Azji Środkowej wspierały siły skutecznie przeciwdziałające talibom w północnym Afganistanie.
Po odsunięciu radykalnego ruchu islamskiego od władzy w efekcie zamachów z 11 września 2001 roku, Pakistan odegrał kluczową rolę w ostatecznej rebelii talibów, która w 2021 roku obaliła wspierany przez USA rząd republikański w Afganistanie. Obecnie, w obliczu pogarszających się relacji między Pakistanem a talibami, państwa Azji Środkowej odnajdują wspólny język z Islamabadem.
W Islamabadzie Żaparow oraz premier Muhammad Szehbaz Szarif potwierdzili swoje zaangażowanie na rzecz pokojowego i stabilnego Afganistanu oraz zrównoważonej przyszłości jego mieszkańców. „Zgodzili się, iż reżim afgańskich talibów musi dotrzymywać zobowiązań wobec społeczności międzynarodowej” – podało pakistańskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych.
Służba prasowa prezydenta Żaparowa poinformowała, iż oba państwa rozszerzą współpracę w celu przeciwdziałania ekstremizmowi i przestępczości transgranicznej związanej z Afganistanem. Tadżykistan, który w ostatnich tygodniach doświadczył ataków ze strony afgańskich bojowników działających poza kontrolą talibów, również angażuje Pakistan w zacieśnianie współpracy w zakresie bezpieczeństwa i wymiany informacji.
Uzbekistan, największy partner handlowy Pakistanu w Azji Środkowej, napędza rozwój regionalnych więzi gospodarczych. Kontakty biznesowe znacząco wzrosły w drugiej połowie 2025 roku, a urzędnicy obu państw dążą do zwiększenia obrotów dwustronnych do 2 miliardów dolarów w najbliższym okresie. Kazachstan także wykazuje rosnące zainteresowanie Pakistanem. Handel z tym krajem w pierwszych siedmiu miesiącach 2025 roku wzrósł ponad dwukrotnie w porównaniu z rokiem poprzednim, osiągając 90 milionów dolarów. Zaplanowana na styczeń wizyta prezydenta Kasyma-Żomarta Tokajewa ma wzmocnić współpracę handlową, przybliżając cel osiągnięcia rocznych obrotów na poziomie 1 miliarda dolarów.
Kluczowym czynnikiem rozwoju handlu między Azją Środkową a Pakistanem jest stworzenie efektywnych połączeń lądowych i kolejowych. Państwa pozbawione dostępu do morza postrzegają pakistańskie porty morskie jako potencjalną bramę do znacznego rozwoju wymiany międzynarodowej.
W listopadzie Koleje Uzbeckie i Międzynarodowa Izba Transportu Drogowego Pakistanu podpisały porozumienie o współpracy w celu rozwoju handlu na dwóch głównych szlakach lądowych: Pakistan–Chiny–Tadżykistan–Uzbekistan i Pakistan–Chiny–Kirgistan–Uzbekistan. Trasy te są wykonalne, choć mogą napotkać na wyzwania logistyczne.
Znacznie bardziej bezpośrednia i efektywna trasa kolejowa mogłaby przebiegać przez Afganistan. Koleje uzbeckie i pakistańska firma analizowały koszty oraz wyzwania inżynieryjne związane z budową kolei transafgańskiej, jednak względy bezpieczeństwa wciąż ograniczają realizację projektu do poziomu koncepcji.
Źródło: Eurasianet
Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium
