1 tydzień temu
Stosunki międzynarodowe w Azji Środkowej pozostają w centrum uwagi: USA rozwijają współpracę z Turkmenistanem, Kazachstan planuje podwojenie przewozów kolejowych, Wielka Brytania nakłada sankcje w Kirgistanie za omijanie restrykcji wobec Rosji, a w Tadżykistanie rośnie niepokój o prawa człowieka w Górskim Badachszanie. Tymczasem córka prezydenta Uzbekistanu umacnia swoją pozycję w regionie, spotykając się z liderami sąsiednich państw.
Stany Zjednoczone poświęcają Turkmenistanowi dużą uwagę. 20 sierpnia, podczas dorocznych konsultacji dwustronnych, turkmeński minister spraw zagranicznych Raszid Meredow odbył krótkie spotkanie z sekretarzem stanu Marco Rubio, a następnie prowadził bardziej merytoryczne rozmowy z amerykańską delegacją dyplomatyczną pod przewodnictwem zastępcy sekretarza stanu ds. Azji Południowej i Środkowej Johna Marka Pommersheima. W oświadczeniu Departamentu Stanu zaznaczono, iż rozmowy wzmocniły wzajemne zaangażowanie w rozwój relacji USA-Turkmenistan, w tym poprzez współpracę w dziedzinie bezpieczeństwa oraz zwiększenie możliwości gospodarczych i inwestycyjnych. Turkmenistan, jedno z najbardziej zamkniętych i represyjnych państw na świecie, ostatnio wysyła sygnały, iż chce się otworzyć i uczestniczyć w nowych możliwościach handlowych w ramach Korytarza Środkowego – rozwijającej się sieci połączeń lotniczych, morskich, drogowych i kolejowych, mającej ułatwić handel między Wschodem a Zachodem z pominięciem Rosji. W oświadczeniu USA podkreślono, iż urzędnicy amerykańscy i turkmeńscy analizowali sposoby promowania dwustronnych umów biznesowych z kluczowymi firmami amerykańskimi oraz zwiększenia możliwości inwestycyjnych w Turkmenistanie. Rozmowy koncentrowały się również na zacieśnianiu współpracy w kwestiach bezpieczeństwa dwustronnego i regionalnego. Turkmenistan ma strategiczne położenie na północnych granicach Iranu i Afganistanu.
Kazachstan dąży do podwojenia wielkości przewozów towarowych koleją w ciągu najbliższych dwóch lat. Oficjalna agencja prasowa KazTAG zacytowała ministra transportu Nurłana Sauranbajewa, który poinformował, iż wolumen przewozów kolejowych osiągnął 27,4 miliona ton w 2024 roku, dodając, iż cel na 2026 rok to co najmniej 54 miliony ton. „Biorąc pod uwagę prace prowadzone w sektorze kolejowym, wielkośc przewozów w tym roku osiągnie 33 miliony ton” – zauważył Sauranbajew. Na posiedzeniu rządu minister omówił działania modernizacyjne, stwierdzając, iż rząd planuje zakup prawie 500 nowych lokomotyw i 7000 wagonów towarowych do 2029 roku. Narodowa spółka kolejowa, Kazachstański Temir Żoły (KTZ), zawarła kontrakt o wartości 405 milionów dolarów z amerykańską firmą Wabtec na dostawę nowych lokomotyw. W modernizację floty towarowej zaangażowane są również francuski Alstom i chiński CRRC. Sauranbajew prognozował, iż do 2029 roku roczny wolumen przewozów osiągnie 67 milionów ton.
Wielka Brytania nałożyła sankcje na kilka podmiotów i osób w Kirgistanie podejrzanych o pomoc Rosji w omijaniu sankcji międzynarodowych. Brytyjscy urzędnicy wymierzyli sankcje wobec Capital Bank z siedzibą w Biszkeku oraz jego dyrektora, Kantemira Czalbajewa. Na celowniku znalazły się również dwie giełdy kryptowalut – Grinex i Meer – a także infrastruktura nowego tokena kryptowalutowego opartego na rublu, A7A5. W oświadczeniu brytyjskiego rządu podano, iż token ten pomógł przekazać około 9,3 miliarda dolarów za pośrednictwem giełdy kryptowalut w ciągu zaledwie czterech miesięcy i został specjalnie zaprojektowany, aby obejść zachodnie sankcje. Według brytyjskich urzędników Rosja wykorzystała Capital Bank do płacenia za towary wojskowe importowane przez Moskwę, obchodząc sankcje poprzez skomplikowaną sieć, w tym użycie kryptowalut. W oświadczeniu cytowany jest brytyjski minister odpowiedzialny za egzekwowanie sankcji, Stephen Doughty, który powiedział: „Jeśli Kreml uważa, iż może ukryć swoje desperackie próby złagodzenia skutków naszych sankcji poprzez pranie brudnych pieniędzy za pośrednictwem podejrzanych sieci kryptowalutowych, to jest w błędzie”.
W Tadżykistanie czterech regionalnych działaczy z autonomicznego regionu Górskiego Badachszanu zmarło niedawno w areszcie w podejrzanych okolicznościach. Organizacje działające na rzecz praw człowieka wskazują, iż istnieje duże prawdopodobieństwo, iż zatrzymani byli torturowani. Mieszkańcy Górskiego Badachszanu w ostatnich latach doświadczają powszechnych prześladowań oraz systematycznej dyskryminacji w związku z działaniami rządu centralnego zmierzającymi do zwiększenia kontroli nad tym górzystym regionem. Administracja tadżyckiego przywódcy Emomaliego Rachmoniego postrzega mieszkańców regionu jako wrogo nastawionych do jego władzy.
Kariera polityczna Saidy Mirzijojewej, córki urzędującego przywódcy Uzbekistanu, zaprowadziła ją 20 sierpnia do Kirgistanu, gdzie spotkała się z prezydentem Sadyrem Żaparowem oraz innymi czołowymi przedstawicielami kirgiskiego rządu. Według kirgiskiego oświadczenia rozmowy między Mirzijojewą a Żaparowem dotyczyły zacieśniania więzi kulturalnych i edukacyjnych między sąsiadami z Azji Środkowej. W czerwcu prezydent Uzbekistanu, Szawkat Mirzijojew, mianował córkę szefem swojego sztabu, co nasiliło spekulacje, iż przygotowuje ją do ewentualnego objęcia stanowiska przywódcy kraju.
Źródło: Eurasianet
Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium
