7 miesięcy temu
Energetyka rozproszona to podejście do produkcji i dostarczania energii, które zakłada wykorzystanie lokalnych, mniejszych źródeł energii w celu zaspokojenia potrzeb danego obszaru lub społeczności. W przeciwieństwie do tradycyjnych systemów energetycznych opartych na dużych elektrowniach generujących energię w jednym miejscu i przesyłających ją na duże odległości, energetyka rozproszona stawia na lokalne źródła energii. Tym samym pozwala dotychczasowym odbiorcom na aktywne uczestnictwo na rynku energii. W artykule opisujemy kilka przykładów rozwiązań wykorzystywanych w tym podejściu – oraz jakie niosą korzyści dla firm.
Cable pooling
Polega na współdzieleniu przyłącza przez instalacje wytwórcze. Najczęściej obejmuje farmy fotowoltaiczne, produkujące najwięcej energii w ciągu dnia, oraz wiatrowe, efektywne również w nocy. Dzielenie się infrastrukturą przyłączeniową przynosi korzyści dla wszystkich zainteresowanych stron. Inwestorzy zyskują możliwość podłączania do sieci kolejnych instalacji. Dzięki temu produkują większą ilość energii, zmniejszając jednocześnie ryzyko odmowy przyłączenia do sieci przez operatora systemu (co w ostatnim czasie jest bardzo częstym zjawiskiem). Z kolei operatorzy systemów, dzięki zwiększeniu się źródeł energii w ramach jednego przyłącza i stabilniejszej generacji energii, mogą lepiej bilansować działanie systemu elektroenergetycznego.
Przepisy dotyczące cable poolingu obowiązują w Polsce od 1 października 2023 r.[1]. Na ich podstawie możliwe jest przyłączenie w jednym miejscu kilku instalacji OZE do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV (a więc także instalacji o większych mocach). Przyłączane instalacje mogą należeć do różnych podmiotów, które muszą wówczas zawrzeć stosowne porozumienie określające zasady współpracy i współdzielenia infrastruktury. Co istotne, przepisy dopuszczają przyłączenie instalacji także w przypadku, gdy ich łączna moc jest wyższa od mocy przyłączeniowej. W takich przypadkach konieczne jest zabezpieczenie systemu przed przekroczeniem mocy przyłączeniowej.
Według ostatnich doniesień, z mechanizmu cable poolingu korzysta coraz więcej inwestycji[2], a szacunki mówią o możliwości uruchomienia choćby 5-7 GW dodatkowych mocy OZE dzięki temu rozwiązaniu[3]. W konsekwencji w systemie powinno być dostępne więcej „zielonej energii”, co jest też oczekiwane przez przemysł. 2024 rok powinien przynieść dalsze upowszechnienie cable poolingu wśród wytwórców OZE.
Linie bezpośrednie
Umożliwiają przyłączenie źródła energii (najczęściej OZE) bezpośrednio do odbiorcy (z pominięciem sieci publicznej). Dzięki temu rozwiązaniu odbiorca uzyskuje własne źródło energii (nawet oddalone) oraz przynajmniej częściowo może uniknąć opłat przesyłowych za dostarczanie energii z tego źródła. Choć zasadą jest, iż energia wytworzona w źródle przyłączonym do odbiorcy dzięki linii bezpośredniej powinna być zużywana przez tego odbiorcę, to pod pewnymi warunkami możliwe jest wyprowadzenie wytworzonej energii do sieci.
Aktualne regulacje dotyczące linii bezpośredniej[4] przewidują, żejejwybudowanie wymaga zgłoszenia do Prezesa URE, który (w razie braku wątpliwości) wpisuje linię do wykazu linii bezpośrednich. Standardowo zgłoszenie wymaga opracowania m.in. ekspertyzy wpływu linii na działanie systemu elektroenergetycznego. W przypadku jednak mniejszych źródeł wytwórczych (do 2 MW), z których energia nie będzie wyprowadzana do sieci, wystarczy uproszczone zgłoszenie (bez wspomnianej ekspertyzy).
Linie bezpośrednie to rozwiązanie kierowane w szczególności do przedsiębiorców przemysłowych, którzy dzięki temu zyskują dodatkową możliwość dostaw zielonej energii. Z uwagi na niedługi okres od wejścia w życie znowelizowanych przepisów ich zastosowanie w praktyce nie pozostało powszechne[5]. W najbliższym czasie powinniśmy jednak zaobserwować kolejne inwestycje korzystające z tego mechanizmu.
Obywatelskie społeczności energetyczne
To podmioty zrzeszające osoby fizyczne, jednostki samorządu terytorialnego oraz mikro- i małych przedsiębiorców. Ich celem jest prowadzenie działalności w obszarze energetyki (np. wytwarzanie, obrót, magazynowanie energii) przynoszącej uczestnikom korzyści społeczne, środowiskowe czy gospodarcze. W praktyce chodzi więc o aktywizację społeczności (najczęściej lokalnych) do uczestnictwa na rynku energii i tym samym wspierania rozwoju energetyki rozproszonej.
Pod tym kątem obywatelskie społeczności energetyczne są nieco zbliżone do klastrów energii (również forma organizowania się lokalnych społeczności na rynku energii), przy czym klaster jest porozumieniem między uczestnikami, a obywatelska społeczność energetyczna – odrębnym podmiotem posiadającym zdolność prawną.
Dzięki powyższym rozwiązaniom mniejsi odbiorcy energii mogą uzyskać realny wpływ na swoją sytuację na rynku energii, w tym niższe jej ceny (które w ostatnim czasie ulegały drastycznym wahaniom).
Agregacja
Polega na łączeniu wielkości mocy lub energii elektrycznej oferowanej przez odbiorców, wytwórców energii elektrycznej lub posiadaczy magazynów energii elektrycznej, w celu p.. sprzedaży energii czy świadczenia usług elastyczności (np. redukcja poboru energii za wynagrodzeniem – DSR poniżej). W praktyce dzięki agregacji możliwe jest „łączenie” zdolności produkcyjnych wielu mniejszych wytwórców w celu sprzedaży większych ilości energii (których samodzielnie wytwórcy nie byliby w stanie wyprodukować). To zaś może przynieść mniejszym odbiorcom czy wytwórcom energii korzyści, które zwykle są „zarezerwowane” dla większych podmiotów.
DSR (demand side response)
To usługa ograniczenia zużycia energii elektrycznej na żądanie operatora. Oznacza czasową redukcję poboru mocy przez odbiorców energii (przedsiębiorców), w celu wspierania stabilności funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. Przede wszystkim chodzi tutaj o godziny szczytowego zapotrzebowania na energię elektryczną (gdy przedsiębiorcy w skali kraju/regionu zużywają najwięcej energii), gdy występuje trudna sytuacja bilansowa (tj. możliwość równoważenia podaży energii z popytem). W zamian za świadczoną usługę (w tym gotowość do jej świadczenia), odbiorcy przysługuje wynagrodzenie.
Aktualnie usługa może być świadczona w szczególności w ramach rynku mocy[6], jak również w poprzez tzw. Interwencyjną Redukcję Poboru, zakontraktowaną przez operatora elektroenergetycznej sieci przesyłowej (PSE S.A.)[7]. Jednocześnie na poziomie unijnym procedowana jest reforma funkcjonowania rynku energii, która dąży do dalszego upowszechnienia mechanizmu DSR.
Energetyka rozproszona ma potencjał zredukowania emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenia zależności od tradycyjnych, centralnych elektrowni oraz poprawienia efektywności energetycznej. jeżeli interesują Państwa szczegóły konkretnych rozwiązań, warunki skorzystania z nich czy korzyści z nich płynące, zachęcamy do kontaktu.
[1] Art. 7 ust. 1f Prawa energetycznego.
[4] Art. 7aa Prawa energetycznego, obowiązujący od 07.09.2023 r.
[6] Ustawa o rynku mocy z dnia 8 grudnia 2017 r.
[7] https://www.pse.pl/uslugi-dsr/interwencyjna-redukcja-poboru
