Energetyczny wyścig z czasem. Czy świat zdąży potroić moce OZE?

enerad.pl 3 dni temu

Zgodnie z najnowszym raportem Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej (IRENA), opublikowanym 26 marca 2025 roku, światowy sektor odnawialnych źródeł energii (OZE) odnotował w ubiegłym roku bezprecedensowy wzrost. Globalna moc zainstalowana wzrosła do 4448 GW, co oznacza, iż blisko połowa całkowitej światowej mocy energetycznej pochodzi już z OZE. Oznacza to istotny skok w porównaniu z 43,1% udziałem w 2023 roku.

To, co wyróżnia 2024 rok, to nie tylko skala przyrostu, ale też jego struktura – aż 585 GW nowej mocy pochodziło z instalacji odnawialnych, co przełożyło się na 92,5% udziału OZE w całkowitym przyroście mocy energetycznej na świecie. Wzrost ten był także najszybszy w historii pomiarów – osiągnięto tempo 15,1% rocznie. To dowód na rosnącą dominację zielonej energii, ale także wyzwanie: mimo imponujących statystyk, świat nie znajduje się jeszcze na trajektorii pozwalającej osiągnąć cel z COP28, zakładający potrojenie mocy do 11,2 TW do końca obecnej dekady.

Dyrektor generalny IRENA, Francesco La Camera, komentując wyniki raportu, zaznaczył: „Każdego roku obserwujemy rekordowy wzrost mocy OZE, co pokazuje, iż są one opłacalne ekonomicznie i łatwe do wdrożenia. Ale jednocześnie wciąż mamy do czynienia z dużymi nierównościami regionalnymi i tykającym zegarem przed rokiem 2030.”

Dodał także, iż kraje powinny wykorzystać kolejną rundę aktualizacji swoich zobowiązań klimatycznych (NDCs 3.0), by przedstawić ambitne, ale realistyczne plany transformacji energetycznej.

Fotowoltaika i wiatr siłą napędową transformacji

Za lwią część przyrostu mocy odpowiadała energetyka słoneczna, która dodała 451,9 GW – to wzrost o 32,2% w porównaniu z rokiem wcześniejszym. Tym samym, energia słoneczna po raz kolejny potwierdziła swoją pozycję lidera w globalnym miksie odnawialnym, osiągając łącznie 1865 GW mocy zainstalowanej.

Energia wiatrowa, mimo lekkiego spadku względem rekordu z 2023 roku, przez cały czas odnotowała imponujący wzrost – 113,2 GW nowych mocy (+11,1%). Obie technologie razem odpowiadały za 96,6% całego przyrostu odnawialnych mocy w 2024 roku.

Za ekspansją stoją w dużej mierze Chiny, które same zainstalowały 278 GW energii słonecznej i 79,9 GW wiatrowej. Łącznie Państwo Środka odpowiadało za niemal 64% całkowitego globalnego przyrostu OZE w 2024 roku. Inne kraje, które znacząco zwiększyły swoje moce fotowoltaiczne to Indie (+24,5 GW), USA (+38,3 GW), Niemcy (+15,1 GW) i Brazylia (+15,2 GW).

Różnice regionalne coraz bardziej widoczne

Nie wszędzie rozwój przebiegał równomiernie. Azja zdominowała globalny przyrost – aż 421,5 GW nowych mocy pochodziło właśnie z tego regionu, co stanowiło 72% całkowitego wzrostu. Europa zwiększyła swoje moce o 70,1 GW – najwięcej w Niemczech, które zainstalowały ponad 18,8 GW. Ameryka Północna, napędzana inwestycjami w USA, zyskała 45,9 GW, a Ameryka Południowa – 22,4 GW.

Afryka, mimo niewielkiego globalnego udziału (1,5% mocy), odnotowała stabilny rozwój (+4,2 GW). Na Bliskim Wschodzie przybyło 3,3 GW, a ponad połowa pochodziła z Arabii Saudyjskiej. Najsłabszy przyrost zanotowano w Ameryce Środkowej i na Karaibach – zaledwie 0,6 GW, czyli 3,2% całkowitego wzrostu.

Pomimo tych postępów, wiele regionów – szczególnie rozwijających się – przez cały czas pozostaje w tyle, co utrudnia globalną dekarbonizację. Jak zauważył António Guterres, sekretarz generalny ONZ:

„Energia odnawialna kończy erę paliw kopalnych. Odnawialne źródła zasilają gospodarki. Ale transformacja energetyczna musi być szybsza i sprawiedliwsza.”

Hydropower, bioenergia i geotermia – rosną, ale wolniej

Choć fotowoltaika i wiatr dominują, inne źródła odnawialne również odnotowały wzrosty. Hydroenergia, po historycznym minimum w 2023 roku, zwiększyła się o 15 GW – głównie dzięki Chinom, które odpowiadały za 96% tego przyrostu. Po ponad 0,5 GW dołożyły m.in. Pakistan, Etiopia, Indonezja, Wietnam, Nepal i Tanzania.

Bioenergia odzyskała dynamikę po słabym 2023 roku, dodając 4,6 GW. Największe przyrosty odnotowano we Francji i Chinach (po 1,3 GW). Geotermia utrzymała stałe tempo wzrostu – globalnie przybyło 0,4 GW, głównie w Nowej Zelandii, Indonezji, Turcji i USA.

Warto też odnotować rozwój rozwiązań off-grid, szczególnie w regionach, gdzie dostęp do sieci energetycznej jest ograniczony. W 2024 roku moc instalacji poza siecią wzrosła o 1,7 GW, osiągając 14,3 GW. Aż 90% tego przyrostu stanowiły systemy słoneczne.

Czy uda się osiągnąć cel 11 TW do 2030 roku?

Osiągnięcie celu przyjętego na COP28 – potrojenia mocy OZE do ponad 11 TW – wymaga, by średnioroczny wzrost w latach 2025–2030 wynosił 16,6%. W 2024 roku wzrost wyniósł 15,1%, a w 2023 – 14,3%. jeżeli to tempo się utrzyma, w 2030 roku osiągniemy tylko 10,4 TW – czyli 0,8 TW poniżej celu.

Tymczasem średnie tempo wzrostu z lat 2018–2023 (10,4%) doprowadziłoby zaledwie do 8 TW w 2030 roku – aż 28% poniżej założeń. Potrzebne są więc nie tylko deklaracje, ale konkretne działania, m.in. ujęcie celów OZE w krajowych planach (NDCs 3.0) oraz większe wsparcie międzynarodowe dla państw rozwijających się.