Ponad 6 miliardów euro na nowe drogi
Największą część finansowania – 6,1 miliarda euro – EIB przeznaczył na budowę nowych dróg. To ponad trzy czwarte całkowitego budżetu drogowego banku. Zdaniem T&E nowe autostrady zwiększają natężenie ruchu drogowego i emisję spalin, a ich wartość gospodarcza w rozwiniętej już sieci drogowej jest ograniczona.
Przykładem jest autostrada w północno-środkowej Polsce, na którą EIB przeznaczył 200 milionów euro, mimo iż trasa przebiega przez obszary chronione przyrodniczo. Według szacunków banku projekt ten wygeneruje ponad 3 tysiące ton emisji CO2-ekwiwalentnych. Mimo to inwestycja została zakwalifikowana jako wspierająca cele klimatyczne, ze względu na rzekomą poprawę odporności klimatycznej w czasie intensywnych opadów śniegu.
Prawie miliard euro na rozbudowę lotnisk
Kolejnym obszarem krytyki jest finansowanie lotnisk. EIB przeznaczył 890 milionów euro na projekty związane z rozbudową portów lotniczych. Przykładowo lotnisko w Bolonii otrzymało 90 milionów euro na rozbudowę terminali. Hiszpańska firma Aena uzyskała 800 milionów euro na plan modernizacji, obejmujący m.in. rozbudowę lotniska w Madrycie oraz dwunastu innych portów lotniczych.
Według T&E takie inwestycje utrwalają infrastrukturę wysokowęglową i utrudniają osiągnięcie unijnych celów redukcji emisji lotniczych.
Kontrowersyjne wsparcie dla biopaliw
Dodatkowo EIB sfinansował sześć z siedemnastu projektów paliwowych, które dotyczą rozwoju biopaliw, nieposiadających gwarancji zrównoważonego pochodzenia. W sumie na biopaliwa przeznaczono 1,07 miliarda euro. Wśród beneficjentów znalazła się hiszpańska spółka Repsol, która otrzymała 120 milionów euro na budowę zakładu biopaliw w Kartagenie. Z dochodzenia wynika, iż zakład ten w dużym stopniu opiera się na importowanych surowcach, co rodzi ryzyko oszustw związanych z pochodzeniem odpadów.
Niewystarczające wsparcie dla czystych technologii
Analiza T&E pokazuje, iż na naprawdę zielone rozwiązania – takie jak e-paliwa i wodór – przeznaczono zaledwie 700 milionów euro. To niewystarczająca kwota, by utrzymać europejską przewagę technologiczną i wspierać dekarbonizację lotnictwa i żeglugi.
W sektorze baterii sytuacja wygląda lepiej. EIB udzielił łącznie 3,9 miliarda euro na 17 projektów związanych z bateriami, z czego 2,5 miliarda euro na produkcję baterii. T&E docenia te działania, ale wskazuje na potrzebę zwiększenia wsparcia dla komponentów i materiałów, od których UE przez cały czas jest silnie uzależniona importowo.
Dobre praktyki: koleje i transport miejski
Pozytywnie oceniono natomiast zaangażowanie EIB w modernizację kolei. Bank przeznaczył 23,6 miliarda euro na modernizację torów, zakup taboru i poprawę jakości usług kolejowych. Dodatkowo 13,3 miliarda euro wsparło rozwój miejskiego transportu zeroemisyjnego, takiego jak autobusy elektryczne, infrastruktura rowerowa i piesza.
Przyszłość: nowa mapa drogowa klimatyczna EIB
Jeszcze w tym roku EIB ma zaktualizować swoją Klimatyczną Mapę Drogową na lata 2026-2030. T&E apeluje, by przyszłe inwestycje banku w transporcie były w pełni zgodne z celami klimatycznymi UE. Oznacza to m.in.:
- brak wsparcia dla rozbudowy lotnisk, nowych dróg i biopaliw
- koncentrację na elektryfikacji portów i przygotowaniu infrastruktury pod e-paliwa
- zwiększenie inwestycji w europejski przemysł technologii niskoemisyjnych, zwłaszcza w sektorze baterii i e-paliw
- przeniesienie środków z biopaliw na e-paliwa i wodór
- kontynuację wsparcia dla kolei i zrównoważonego transportu miejskiego
Jak podkreślił Till Eichler z T&E:
„EIB musi dostosować swoją mapę drogową i zwiększyć wsparcie dla europejskiego sektora czystych technologii, który w tej chwili nie rozwija się wystarczająco szybko”.
Zobacz również:- Nowa gwarancja UE i EBI odblokuje aż 10 mld euro na inwestycje poza Europą
- EIB zwiększa wsparcie dla OZE – Europa stawia na własną energię
- EIB inwestuje 700 mln euro w morskie farmy wiatrowe Bałtyk 2 i 3 – czysta energia dla 2 mln domów
Źródło: Transport & Environment
