Duży ruch w portach morskich

Polska posiada cztery porty morskie o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej – Gdańsk, Gdynia, Szczecin i Świnoujście. W 2023 r. zanotowały łączny wzrost przeładunków na poziomie 145,7 mln ton, czyli o niemal 10% więcej w stosunku do 2022 r. (133 mln ton). Był to rekordowy okres dla Portu Gdańsk, w którym w minionym roku przeładowano 81 mln ton towarów (68 mln ton 2022 r.; wzrost o 19%). To najszybciej rozwijający się port w Europie dekady 2013–2023 (osiągnął 167 % dynamiki wzrostu) i w tej chwili lider na Bałtyku pod względem przeładunku kontenerów. Celem na najbliższe lata dla wszystkich czterech naszych głównych portów jest ugruntowanie wiodącej pozycji na Morzu Bałtyckim. By było to możliwe, każdy z nich musi zainwestować środki w rozwój infrastruktury hydrotechnicznej. Co w ostatnim czasie zostało wykonane, a jakie prace w tej chwili toczą się w polskich portach? Przygotowania do jakich inwestycji są prowadzone? W artykule zawarliśmy przykładowe przedsięwzięcia, zaglądając także do mniejszych portów, o znaczeniu regionalnym i lokalnym.

Port Gdańsk

Trwają poszukiwania specjalistów, którzy zajmą się nadzorem inwestorskim nad robotami hydrotechnicznymi podczas realizacji zadania „Budowa falochronu osłonowego w Porcie Gdańsk”. W planie jest wykonanie przede wszystkim falochronu, toru wodnego i obrotnicy, które zapewnią funkcjonowanie terminalu do regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego – planowanego w południowej części Zatoki Gdańskiej.

W marcu tego roku podpisano umowy na modernizacje nabrzeży Rudowego (91 mln zł) i Bytomskiego (51 mln zł), znajdujących się w basenie Górniczym. To pierwsze zbudowano na przełomie lat 30. i 40. XX w. Do tej pory przechodziło jedynie doraźne naprawy, a w 2019 r. m.in. z uwagi na zły stan ścianki szczelnej, jego część wyłączono z obsługi statków. Obecną rozbudową objęto odcinek o długości 232,5 m (a także 18 m nabrzeża Administracyjnego), ponadto fragment basenu pogłębiony będzie do 11,2 m (obecnie głębokość wynosi od 6,1 do 10,2 m).

KOMENTARZ:

Arkadiusz Marchewka
wiceminister infrastruktury

Nieczęsto zdarza się realizować projekt, za pomocą którego Polska powiększa się o 36 ha. Te dodatkowe hektary to nasze okno na wielki świat transportu morskiego, to szansa na rozwój i kolejny krok w budowie silnej gospodarki morskiej. Takie inwestycje są powodem do dumy. Wzrost wolumenu przeładunków do 4,5 mln TEU sprawi, iż będziemy mieli w Polsce jeden z największych tego typu terminali na kontynencie. Polska gospodarka morska jest na dobrym kursie.

Nabrzeże Bytomskie powstało prawie 60 lat temu. Zmodernizowane zostaną dwa jego odcinki: długa na 143 m część płytowa i 60 m skarpowej. Pojawi się nawierzchnia z betonu cementowego zbrojonego zbrojeniem rozproszonym, a dzięki pracom czerpalnym głębokość przy nabrzeżu wyniesie 10,2 m (obecnie 6 m). W przypadku obu tych nabrzeży zaprojektowano nowe konstrukcje płytowe wsparte na ruszcie z żelbetowych pali, z przednią stalową kombinowaną ścianką szczelną.

Na początku tego roku rozpoczęto budowę umocnienia dna wzdłuż nabrzeża Przemysłowego. Prace pochłoną prawie 28 mln zł, obejmując łącznie 802 m. Zaplanowano m.in. zwiększenie głębokości do 10 m, a celem jest minimalizacja ryzyka powstawania niekorzystnych dla konstrukcji nabrzeża przegłębień dna oraz zwiększenie dopuszczalnego zanurzenia statków.

Na terenie Baltic Hub w Porcie Gdańsk od października 2022 r. trwa rozbudowa największego i jedynego głębokowodnego terminalu kontenerowego na Bałtyku. Powstała już sztuczna wyspa o powierzchni 36 ha. Zakończono roboty czerpalne. Nabrzeże będzie mieć 717 m długości i 17,5 m głębokości. Terminal T3 powinien zostać oddany do użytku pod koniec 2025 r.

KOMENTARZ:

Dorota Pyć
prezes Portu Gdańsk

Baltic Hub to najmłodsza część Portu Gdańsk i najpiękniej się rozwijająca. Wymaga konsekwentnego, wieloletniego wysiłku, inwestowania w infrastrukturę, przede wszystkim kolejową, żebyśmy mogli wyprowadzać i wprowadzać ładunki, bo taka jest rola portu. Potrzebujemy silnego intermodalu.

Port Gdynia

W czerwcu 2024 r. wybrano najkorzystniejszą ofertę na budowę 2,5 km falochronów osłonowych, których zadaniem będzie ochrona planowanego portu zewnętrznego. Do ich budowy wykorzystane mają zostać nowoczesne technologie i materiały gwarantujące trwałość oraz odporność na warunki morskie. Plany zakładają, iż przeładunki w porcie zewnętrznym rozpoczną się na przełomie lat 2028 i 2029. Nowy obszar o powierzchni około 151 ha powstanie w wyniku zalądowienia części akwenu. Przewidziano na nim terminal kontenerowy z głębokowodnymi nabrzeżami o łącznej długości około 2,5 km, co pozwoli na obsługę największych jednostek, jakie mogą wpłynąć na Morze Bałtyckie.

W Porcie Gdynia trwa także budowa wnęki dokowej. Do prac kafarowych wykorzystano drugą co do wielkości w Europie maszynę służącą do pogrążania pali. Użyta została do pogrążania stalowych rur DN1014 o długości 28 m. Planowany termin zakończenia zadania to I kwartał 2025 r. Nowa wnęka w narożniku nabrzeży Południowego II i Zachodniego na terenie Stoczni Wojennej i przeniesienie tam istniejącego doku pozwoli na pracę obrotnicy dla jednostek o długości do 400 m (obecnie do 366 m).

W Porcie Gdynia prowadzona jest też warta niemal 300 mln zł przebudowa nabrzeża Helskiego na odcinku około 800 m. Zaplanowano m.in. budowę nowej konstrukcji nabrzeża, wykonanie żelbetowej skrzyni oraz palościanki. Z uwagi na występowanie napiętego zwierciadła wód artezyjskich wiercenia wykonywane są z jednoczesnym podaniem iniektu na całej długości instalacji rury.

Port Szczecin

Trwają roboty w ramach projektu, którego celem jest poprawa dostępu w rejonie basenu Kaszubskiego. Zaawansowanie podstawowych prac na nabrzeżach przekroczyło 80%, a robót czerpalnych 65%. Zadanie polega na przebudowie łącznie około 1000 m pięciu nabrzeży oraz budowie ponad 400 m dwóch zupełnie nowych. Zakończono zabezpieczanie narożników wysp Ostrów Mieleński i Mieleńska Łąka. Gotowe są nabrzeża: Dąbrowieckie (nowe), Chorzowskie, Gliwickie-Uskok oraz Chorzowskie-Uskok. Basen Notecki został zalądowiony i zamknięty. Do końca października potrwa ostatni etap prac czerpalnych, w wyniku których akwen portowy uzyska 12,5 m głębokości technicznej (rozpoczęto je 16 lipca). Kończy się modernizacja nabrzeża Katowickiego.

W efekcie wartej prawie 245 mln zł inwestycji zwiększy się dopuszczalne obciążenie użytkowe nabrzeży do 40 kN/m2, a basen Kaszubski wraz z obrotnicami zostanie pogłębiony do 12,5 m. Wszystko ma być gotowe w połowie 2025 r.

Trwa też zadanie „Poprawa dostępu do portu w Szczecinie w rejonie Kanału Dębickiego”. Średnie zaawansowanie robót przekroczyło 85%. M.in. powstało nowe nabrzeże Norweskie o długości 300 m. W I etapie prac związanych z powstającym nabrzeżem Duńskim wykonano obudowę brzegu o długości 778 m. Wybudowano też pole odkładu na Ostrowie Mieleńskim o pojemności 1 mln m3. Końcowy etap robót to np. umacnianie dna na nabrzeżach Czeskim, Spółdzielczym, Fińskim i Niemieckim, a także dokończenie robót czerpalnych. Całe, warte 497,7 mln zł, przedsięwzięcie obejmuje ponad 2000 m nabrzeży. Kanał Dębicki zostanie poszerzony ze 120 do 200 m i pogłębiony do 12,5 m. Jego dno w rejonie nabrzeży Spółdzielczego, Fińskiego i Czeskiego będzie zabezpieczone materacem betonowym chroniącym przed ruchem śrub okrętowych statków.

Port Świnoujście

W październiku 2023 r. zakończono roboty związane z przystosowaniem terminalu promowego do obsługi transportu intermodalnego. Przebudowano rampę przeładunkową: ma 35 m szerokości i 180 ton nośności. Dwa stanowiska promowe połączono w jedno, tworząc długą na 294 m linię cumowniczą, która pozwala na obsługę promów o długości do 270 m. Wykonano także umocnienie dna.

W kwietniu tego roku wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji dla budowy głębokowodnego terminalu kontenerowego, który będzie obsługiwać do 2 mln TEU rocznie, przyjmując jednocześnie dwa statki – jeden o długości do 400 m, a drugi do 200 m. Powstanie na nowym lądowym obszarze Zatoki Pomorskiej. jeżeli harmonogram zostanie dotrzymany, rozpocznie działalność w 2028 r.

Z budową głębokowodnego terminala kontenerowego związana jest inna inwestycja. Nowe podejście o długości 70 km, szerokości do 500 m i głębokości 17 m umożliwi rejsy statków o długości do 400 m, szerokości do 60 m i zanurzeniu do 15 m. Planowane jest na wschód od obecnego, które ma 14,5 m głębokości, w części znajdując się poza polskimi obszarami morskimi. W maju tego roku podpisano umowę na wykonanie studium wykonalności i opracowanie raportów o oddziaływaniu na środowisko dla budowy wschodniego toru podejściowego. Znajdzie się na polskich wodach morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej. Realizację robót, wartych 7,3 mld zł, planuje się na lata 2027–2029.
Warto podkreślić, iż porty w Szczecinie i Świnoujściu znajdują się na najkrótszych drogach, które łączą Skandynawię ze środkową i południową Europą, a także Finlandię i państwa bałtyckie z Europą Zachodnią. Jednocześnie są blisko Cieśnin Duńskich, czyli jedynego szlaku wejścia dużych statków na Bałtyk.

Co się dzieje w mniejszych portach?

Na całej długości polskiego wybrzeża, poza tymi czterema najważniejszymi portami, znajduje się jeszcze niemal 30 portów regionalnych i lokalnych. Także w ich przypadku nie brak interesujących inwestycji. Na początku marca tego roku parafowano kontrakt na opracowanie kompletnej dokumentacji projektowej remontu ponad stuletnich falochronów wschodniego i zachodniego w Porcie Ustka. Prace obejmą też nabrzeże Pilotowe. W III kwartale 2024 r. ogłoszony ma zostać przetarg na roboty budowlane. Celem jest zwiększenie głębokości przy falochronach do 7 m. W Ustce prowadzone są także prace przygotowawcze do budowy portu zewnętrznego, który mógłby pełnić funkcje instalacyjno-serwisowe dla przemysłu offshore.

Za półtora roku pierwsze większe statki wpłyną do Portu Elbląg. W marcu podpisano porozumienie, na mocy którego strona rządowa sfinansuje prace pogłębiarskie na ostatnich 900 m rzeki Elbląg. Resort infrastruktury zapowiedział przekazanie 30 mln zł, ponadto zlecił Urzędowi Morskiemu w Gdyni opracowanie ekspertyz technicznych nabrzeża i wykonanie badań. To część inwestycji, której głównym elementem był przekop przez Mierzeję Wiślaną. Do Elbląga będą dopływać jednostki o zanurzeniu do 4 m (obecnie około 2 m), długości 100 m i szerokości 20 m.

W maju zakończono wartą ponad 22 mln zł przebudowę portu rybackiego we Fromborku. Rozebrano stare konstrukcje, pogrążono stalowe ścianki szczelne, których stateczność zabezpieczają kotwy gruntowe. Zbudowano nowy slip na nabrzeżu zachodnim, zmodernizowano konstrukcję opasek brzegowych wschodniej oraz zachodniej. Poprawiono główne parametry, w tym dopuszczalne obciążenie użytkowe (obecnie wynosi 20 kN/m2), głębokość (z 1,5 m do 2,5 m) i szerokość wejścia (z 15 m do 20 m). W efekcie zwiększono ochronę basenu portowego przed nadmiernym falowaniem, a także poprawiono warunki: postojowe jednostek pływających oraz wyładunku i obsługi statków.

Porty wpływają na przemysł, rozwój na poziomie krajowym i regionalnym, turystykę, rybołówstwo czy sektor energetyczny. Są najważniejsze dla wzrostu gospodarczego, dzięki nim tworzone są miejsca pracy, zwiększa się konkurencyjność gospodarki na arenie międzynarodowej. Inwestycji w portach nie może więc zabraknąć, a ostatni czas pokazał, iż polskie firmy z sektora hydrotechnicznego są świetnie przygotowane do realizacji choćby najtrudniejszych wyzwań.