3 godzin temu
Polski rząd przyjął przełomowy projekt nowelizacji ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, który fundamentalnie zmieni sposób, w jaki instytucje finansowe weryfikują tożsamość klientów. Nowe przepisy, przygotowane przez Ministerstwo Cyfryzacji, stanowią odpowiedź na rosnące zagrożenia związane z kradzieżą tożsamości oraz potrzebę ulepszenia procesów administracyjnych w erze cyfrowej.
Fot. Warszawa w Pigułce
Głównym elementem reformy jest umożliwienie dostępu do zdjęć z Rejestru Dowodów Osobistych podmiotom sektora prywatnego, ze szczególnym uwzględnieniem banków i innych instytucji finansowych. Dotychczas procedery oszustw związane z posługiwaniem się sfałszowanymi dokumentami tożsamości stanowiły poważny problem dla systemu bankowego i bezpieczeństwa obywateli. Oszuści często wykorzystywali dokumenty zawierające prawdziwe dane osobowe, ale z podmienionym zdjęciem, co utrudniało skuteczną weryfikację. Dzięki nowym rozwiązaniom pracownicy banków będą mogli porównać zdjęcie osoby z dokumentu ze zdjęciem przechowywanym w oficjalnym rejestrze państwowym.
Warto podkreślić, iż mimo zwiększenia dostępności danych z rejestru, projekt wprowadza rygorystyczne zabezpieczenia dotyczące prywatności. Dostęp do zdjęć będzie możliwy wyłącznie za zgodą Ministra Cyfryzacji, a instytucje weryfikujące nie będą mogły przechowywać pobranych fotografii w swoich systemach. Dzięki temu zdjęcia będą wykorzystywane jedynie w momencie weryfikacji i nie będą gromadzone w bazach danych podmiotów komercyjnych.
Nowe przepisy przyniosą również konkretne korzyści dla obywateli w postaci znaczącego uproszczenia procedur administracyjnych. w tej chwili każde udostępnienie danych z rejestrów Ministra Cyfryzacji wymaga wydania decyzji administracyjnej, co znacząco wydłuża cały proces. Po wejściu w życie nowelizacji, decyzja administracyjna będzie wydawana wyłącznie w przypadku odmowy lub cofnięcia zgody na dostęp do danych. Ministerstwo Cyfryzacji szacuje, iż takie podejście skróci czas trwania procedur choćby o połowę, zachowując jednocześnie możliwość kontroli sądowej w przypadku odmowy dostępu.
Zmiany obejmą szeroki katalog rejestrów państwowych, w tym dane z rejestru PESEL, ewidencji ludności, Rejestru Dowodów Osobistych, Rejestru Dokumentów Paszportowych, rejestru danych kontaktowych, rejestru zastrzeżeń numerów PESEL oraz centralnej ewidencji pojazdów i kierowców. Każdy wniosek o udostępnienie danych przez cały czas będzie podlegał weryfikacji pod kątem spełnienia wymagań ustawowych, co ma zapewnić utrzymanie wysokiego poziomu ochrony danych osobowych.
Jedną z najbardziej praktycznych zmian, jakie wprowadza nowelizacja, jest zniesienie obowiązku informowania banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych o wymianie dowodu osobistego. Dotychczas obywatele musieli samodzielnie powiadamiać te instytucje o uzyskaniu nowego dokumentu tożsamości, co często prowadziło do opóźnień i problemów z dostępem do usług finansowych. Po wprowadzeniu zmian, informacje o nowym dowodzie, w tym jego numer, seria i data ważności, będą automatycznie przekazywane z systemu państwowego bezpośrednio do systemów instytucji finansowych.
Co istotne, prawo do otrzymywania takich danych zostanie ograniczone wyłącznie do instytucji zapewniających najwyższy poziom bezpieczeństwa, takich jak banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Takie ograniczenie ma na celu zminimalizowanie ryzyka nieautoryzowanego dostępu do wrażliwych danych osobowych przez podmioty, które nie gwarantują odpowiednich standardów ochrony informacji.
Nowelizacja wprowadza również innowacyjne rozwiązanie w postaci centralnego rejestru obywateli polskich przebywających za granicą. Do tej pory informacje o Polakach przebywających poza granicami kraju były rozproszone w różnych systemach, co utrudniało szybką reakcję w sytuacjach kryzysowych, takich jak katastrofy naturalne czy konflikty zbrojne. Nowy rejestr, prowadzony przez ministra adekwatnego do spraw zagranicznych w systemie teleinformatycznym, umożliwi sprawne i bezpieczne zarządzanie w takich sytuacjach.
Obywatele będą mogli przekazywać informacje o swoim pobycie za granicą dzięki aplikacji mObywatel, co znacząco uprości cały proces. Dzięki temu konsulowie będą mieli natychmiastowy dostęp do danych obywatela, w tym adresu pobytu i numeru telefonu, co umożliwi skuteczne działanie w sytuacjach wymagających szybkiej reakcji, na przykład gdy konieczna jest ewakuacja z zagrożonego regionu.
Aplikacja mObywatel, która z roku na rok zyskuje nowe funkcjonalności, zostanie rozbudowana o moduł rejestracji podróży zagranicznych. Jest to odpowiedź na rosnącą mobilność Polaków i potrzebę zapewnienia im bezpieczeństwa podczas wyjazdów zagranicznych. Funkcja ta będzie szczególnie przydatna dla osób podróżujących do regionów o podwyższonym ryzyku, gdzie szybki kontakt z polskimi służbami konsularnymi może być najważniejszy w sytuacji zagrożenia.
Ministerstwo Cyfryzacji podkreśla, iż nowe rozwiązania wpisują się w szerszą strategię cyfryzacji państwa, której celem jest zarówno zwiększenie efektywności administracji publicznej, jak i podniesienie poziomu bezpieczeństwa obywateli. Dostęp do zdjęć z rejestru dowodów osobistych, w połączeniu z już działającą usługą zastrzeżenia numeru PESEL, tworzy kompleksowy system ochrony przed wyłudzeniami tożsamości, który odpowiada na współczesne wyzwania związane z cyberbezpieczeństwem.
Wdrożenie nowych przepisów będzie wymagało odpowiednich zmian w systemach informatycznych zarówno po stronie administracji publicznej, jak i instytucji finansowych. Ministerstwo zapowiada okres przejściowy, który pozwoli na dostosowanie infrastruktury technicznej i procedur do nowych wymogów. Szczegółowy harmonogram wdrażania poszczególnych elementów reformy zostanie przedstawiony po zakończeniu procesu legislacyjnego.
Projekt nowelizacji spotyka się z pozytywnym przyjęciem ze strony sektora bankowego, który od lat postulował wprowadzenie skuteczniejszych mechanizmów weryfikacji tożsamości klientów. Banki podkreślają, iż nowe rozwiązania przyczynią się do ograniczenia strat związanych z wyłudzeniami kredytów i innych produktów finansowych, co w dłuższej perspektywie może przełożyć się na obniżenie kosztów usług bankowych dla wszystkich klientów.
Organizacje konsumenckie z kolei zwracają uwagę na potrzebę zapewnienia pełnej transparentności w zakresie dostępu do danych osobowych i apelują o skuteczny nadzór nad przestrzeganiem przepisów dotyczących ochrony prywatności. Ministerstwo Cyfryzacji zapewnia, iż system będzie na bieżąco monitorowany pod kątem potencjalnych zagrożeń dla bezpieczeństwa danych i w razie potrzeby zostaną wprowadzone dodatkowe zabezpieczenia.
Nowelizacja ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne stanowi istotny krok w kierunku budowy nowoczesnej administracji cyfrowej, która łączy efektywność z wysokim poziomem bezpieczeństwa. Przybliża również Polskę do standardów obowiązujących w najbardziej rozwiniętych krajach Unii Europejskiej, gdzie cyfrowe metody weryfikacji tożsamości są już powszechnie stosowane.
