Dotacje na efektywność energetyczną 2023 – lista dofinansowań

Doradztwo energetyczne to sposób na efektywność energetyczną. Dotacje są jednak niezbędne

Od początków ery industrialnej, zużycie energii na całym świecie systematycznie wzrasta. Według raportu International Energy Outlook 2019, w 2050 roku będzie ono o ok. 50% wyższe niż jeszcze w 2018 roku.

Przez lata, do produkcji energii wykorzystywano przede wszystkim paliwa kopalne – węgiel, ropę czy gaz. To podejście nie pozostało jednak bez konsekwencji – doprowadziło do wyeksploatowania złóż energetycznych, zniszczenia środowiska i w efekcie, przyniosło drastyczne zmiany klimatyczne. Niekontrolowana konsumpcja i produkcja energii z tradycyjnych paliw przełożyła się również na problemy z jej dostępnością oraz na wzrost cen.

W ostatnich latach koszty energii na giełdach systematycznie wzrastały, by w 2022 roku osiągnąć rekordowe wyniki. Przykładowo, we Francji czy w Niemczech, stawki za energię w kontraktach na 2023 rok przełamały barierę 1.000 euro/MWh. Oznacza to, iż są one o ok. 900% wyższe niż w 2021 roku i ok. 1.300% wyższe niż jeszcze w 2020 roku. Znaczące podwyżki można obserwować także na polskiej giełdzie.

Według ekspertów, mamy do czynienia z jednym z największych kryzysów energetycznych w historii, porównywalnym do kryzysu paliwowego z lat 70-tych XX wieku. Receptą na walkę z problemami energetycznymi jest poprawa efektywności energetycznej, czyli wszystkie działania i rozwiązania, które posłużą zmniejszeniu ilości zużytej energii w stosunku do uzyskanego efektu.

Poprawa efektywności energetycznej to jednak wieloaspektowy proces, wymagający kompleksowego i przemyślanego podejścia. Tu z pomocą przychodzi doradztwo energetyczne.

Większe efekty wymagają większych nakładów

Działania służące zwiększeniu efektywności energetycznej, wchodzące w skład usług doradztwa energetycznego, mogą przyjmować zarówno kosztowe, jak i bezkosztowe (lub niskokosztowe) formy.

Wśród bezkosztowych i niskokosztowych rozwiązań można wskazać m.in.:

• zmianę nawyków – domowników lub pracowników, związanych z oszczędzaniem energii. Przykładem może być: wyłączanie światła przy wyjściu z pomieszczenia, krótkie wietrzenie pomieszczeń, korzystanie z termostatów,
• optymalizację organizacji pracy lub wykorzystania dostępnych zasobów, poprzez np. gromadzenie i analizę danych czy lean managment,
• zakup energooszczędnych urządzeń.

Warto podkreślić, iż już sama zmiana nawyków może zmniejszyć zużycie energii choćby o 20%.

Największe oszczędności energetyczne, a co za tym idzie – finansowe, można jednak osiągnąć decydując się na bardziej kosztowne przedsięwzięcia, takie jak:

• przeprowadzenie kompleksowej termomodernizacji, uwzględniającej m.in. ocieplenie przegród budowlanych, wymianę okien i drzwi, wymianę źródła ciepła;
• dobór i wdrożenie instalacji odnawialnego źródła energii, np. fotowoltaiki;
• modernizacja systemów i instalacji wykorzystujących różne rodzaje energii – np. instalacji sprężonego powietrza, instalacji oświetlenia.

Skorzystanie z powyższych rozwiązań, w zależności od zakresu inwestycji, może zmniejszyć zużycie energii choćby o ponad 60% (sama tylko głęboka termomodernizacja pozwala ograniczyć straty energii cieplnej o 40-60%). Działania te jednak wymagają dość dużych nakładów finansowych.

Przykładowo, koszt montażu instalacji fotowoltaicznej w 2023 roku wynosi ok. 4.000 – 7.000 zł za 1 kW, w zależności od mocy i wykorzystanych podzespołów. Z kolei koszt termomodernizacji budynku, to wydatek rzędu ok. 200 – 400 zł za metr kwadratowy.

Wydatki związane z optymalizacją energetyczną mogą stanowić zatem spore obciążenie nie tylko dla odbiorców indywidualnych, ale również dla przedsiębiorstw czy spółdzielni mieszkaniowych. Zmiany są jednak niezbędne dla zachowania konkurencyjności polskiej gospodarki, jak i bezpieczeństwa ekonomicznego i energetycznego gospodarstw domowych. Z tej przyczyny w Polsce realizowanych jest szereg programów wspierających poprawę efektywności energetycznej. Jakie działania obejmują?

Dotacje na efektywność energetyczną – na co można otrzymać dofinansowanie?

Dotacje na efektywność energetyczną mogą obejmować niemal wszystkie działania, które przyniosą wymierne korzyści energetyczne. Konkretny zakres finansowanych działań zależy od wybranego programu finansującego, jak i profilu potencjalnego beneficjenta. Zwykle jednak, dotacje na efektywność energetyczną obejmują np.:

• koszty doboru, zakupu i montażu efektywnych źródeł ciepła – np. pomp ciepła, wysokosprawnych kotłów na biomasę;
• koszty ocieplenia ścian, podłóg, stropów,
• koszty wymiany okien i drzwi;
• koszty modernizacji systemu wentylacji i montażu np. rekuperacji;
• koszty zabezpieczenia przed zawilgoceniem;
• doboru i wdrożenia odnawialnego źródła energii;

Oprócz tego, bardzo często dofinansowania na efektywność energetyczną obejmują różnego rodzaju analizy i badania, niezbędne do ustalenia zakresu niezbędnych działań. Chodzi m.in. o

• audyty energetyczne – czyli kompleksowe analizy sytuacji energetycznej inwestora;
• audyty efektywności energetycznej – wybranych elementów (np. instalacji, maszyn, obiektów);
• audyty efektywności energetycznej przedsiębiorstw realizowane na potrzeby systemu “białych certyfikatów”;
• obliczenia zapotrzebowania na ciepło (OZC) lub też audyty OZC, przydatne przy ustalaniu optymalnej mocy źródła ciepła;
• certyfikaty energetyczne – w tym charakterystyki energetycznej czy świadectw charakterystyki energetycznej budynku;
• innego rodzaju dokumentację – np. projektową czy analizy środowiskowe.

Dofinansowanie do efektywności energetycznej – dla kogo?

Dofinansowania do doradztwa energetycznego i poprawy efektywności energetycznej są skierowane do szerokiego grona odbiorców. Każdy podmiot, który wykorzystuje energię pod jakąkolwiek postacią i boryka się ze stratami w tym obszarze, może skorzystać z rządowych i unijnych programów dotacji na efektywność energetyczną. W szczególności zaś są one skierowane do:

• osób fizycznych – które powinny położyć nacisk na termomodernizację budynków. Z danych raportu SmogLab wynika, iż co trzeci dom w Polsce nie posiada żadnego ocieplenia. W polskich domach wciąż działa również ok. 3 mln tzw. “kopciuchów”. Jednocześnie sektor budownictwa odpowiada za około 40% konsumpcji energii na terenie Wspólnoty Europejskiej;
• przedsiębiorstw, które do poprawy efektywności energetycznej mogą dążyć nie tylko w zakresie termomodernizacji budynków, ale również optymalizacji instalacji przemysłowych (np. instalacji oświetlenia, instalacji sprężonego powietrza, instalacji elektrycznych poprzez kompensację mocy biernej) czy procesów przemysłowych (np. odzysk i wykorzystanie ciepła odpadowego);
• spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych – dofinansowanie na doradztwo energetyczne i efektywność energetyczną w tym przypadku obejmie m.in. ocieplenie budynku wielorodzinnego, a także wymianę źródła ogrzewania;
• pozostałych podmiotów takich jak: szkoły, szpitale, jednostki samorządu terytorialnego, które mogą potrzebować optymalizacji energetycznej m.in. w obszarze dostępnych źródeł energii (zwiększenie udziału energii z OZE).

Uwaga! Zakres i forma wsparcia dla poszczególnych beneficjentów uzależniona jest od wybranego programu.

Dotacje na efektywność energetyczną 2023 – osoby fizyczne

Jeśli chodzi o osoby fizyczne, prowadzące gospodarstwa domowe, to dotacje na efektywność energetyczną obejmują przede wszystkim przedsięwzięcia związane z termomodernizacją. Oto lista dotacji na efektywność energetyczną dla gospodarstw domowych:

Dotacje na efektywność energetyczną dla firm

Również przedsiębiorstwa, bez względu na wielkość czy profil działalności, mogą liczyć na wsparcie w ramach dotacji na efektywność energetyczną. Dla firm, oprócz środków na termomodernizację, przewidziano pomoc finansową na modernizację energetyczną instalacji przemysłowych czy linii produkcyjnych. Beneficjenci sektora biznesowego mogą skorzystać m.in. z programu:

Dotacje na efektywność energetyczną dla wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych

Na wsparcie w zakresie poprawy efektywności energetycznej mogą również liczyć podmioty zarządzające budynkami wielorodzinnymi, w tym m.in. wspólnoty czy spółdzielnie mieszkaniowe.

Regionalne dotacje na efektywność energetyczną – oferty WFOŚiGW

Poprawa efektywności to kwestia wspierana nie tylko na poziomie ogólnopolskim, ale również na poziomie samorządów wojewódzkich, a choćby powiatów i gmin czy miast.

Ponieważ efektywność energetyczna należy do priorytetowych obszarów polityki środowiskowej, w każdym województwie można starać się o otrzymanie dofinansowania na efektywność energetyczną na tzw. zasadach ogólnych. A oprócz tego dostępne są:

• w województwie mazowieckim – dotacja warszawska, dotacja na inne inwestycje ekologiczne w Warszawie, pożyczka Jessica 2;
• w województwie podlaskim – m.in. pożyczka termomodernizacyjna BGK, program “Ochrona atmosfery, wsparcie na efektywność energetyczną w budynkach użyteczności publicznej;
• w województwie dolnośląskim – m.in. pożyczka na efektywność energetyczną BGK, pożyczka na efektywność energetyczną w sektorze mieszkaniowym BGK, pożyczka na produkcje i dystrybucję energii z OZE,
• w województwie kujawsko-pomorskim – np. pożyczka w programie EKO – KLIMAT Woda, powietrze, ziemia;
• w województwie lubelskim – np. pożyczka na ochronę powietrza;
• w województwie lubuskim – kredyty w BOŚ wspierane przez WFOŚiGW;
• w województwie łódzkim – pożyczka na termomodernizację Jeremie 2;
• w województwie małopolskim – wsparcie na modernizację oświetlenia, podłączenie do miejskiej sieci, pożyczka na efektywność energetyczną BGK;
• w województwie opolskim – pożyczka inwestycyjna lub pożyczka na efektywność energetyczną BGK;
• w województwie podkarpackim – wsparcie na efektywność energetyczną w budynkach użyteczności publicznej;
• w województwie pomorskim – pożyczka rewitalizacyjna, program Bodziec;
• w województwie śląskim – pożyczka rewitalizacyjna, pożyczka z obszaru “Ochrona atmosfery”;
• w województwie świętokrzyskim – brak dodatkowych programów wsparcia;
• w województwie warmińsko-mazurskim – wsparcie na efektywność energetyczną w budynkach użyteczności publicznej;
• w województwie wielkopolskim – pożyczka Jessica 2 na poprawę efektywności energetycznej lub rewitalizację,
• w województwie zachodniopomorskim – brak dodatkowych programów wsparcia.

Bezzwrotne dofinansowania i dotacje na efektywność energetyczną od firm energetycznych

Ustawa o efektywności energetycznej nakłada na Podmioty Zobowiązane (m.in. na firmy zajmujące się obrotem energią elektryczną) obowiązek realizacji zadań związanych z poprawą efektywności energetycznej. Mogą one wypełnić go na różne sposoby – np. samodzielnie zmniejszając zużycie energii finalnej lub wspierając w tym odbiorców końcowych. Pomoc dla odbiorców końcowych może przyjąć formę bezzwrotnych dofinansowań na efektywność energetyczną.

Lista firm energetycznych udzielających dotacji na efektywność energetyczną

Informację o liście podmiotów, które w ten sposób będą wykonywać spoczywające na nich obowiązki energetyczne publikuje co roku Urząd Regulacji Energetyki. Zgodnie z przekazanymi informacjami, w 2023 roku aż 30 podmiotów będzie realizować program bezzwrotnych dotacji na efektywność energetyczną, na podstawie art. 15a ustawy o efektywności energetycznej. Poniżej znajdziecie ich listę.

1. Veolia Zachód Sp. z o.o.,
2. Polski Gaz S.A.,
3. Veolia Energia Poznań S.A.,
4. Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o.,
5. Lubelskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A.,
6. Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o.,
7. Veolia Południe Sp. z o.o.,
8. Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o.,
9. Elektrociepłownia Sp. z o.o.
10. „Ciepłownia Siemianowice” Sp. z o.o.,
11. Veolia Północ Sp. z o.o.,
12. Veolia Wschód Sp. z o.o.,
13. Veolia Energia Łódź S.A.,
14. Tauron Sprzedaż Sp. z o.o.,
15. PGNiG Obrót Detaliczny Sp. z o.o.,
16. Veolia Energy Contracting Poland Sp. z o.o.,
17. Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej „PEC” Sp. z o.o.,
18. BIALCHEM Group. Sp. z o.o.,
19. GLOB-TERMINAL Sp. z o.o.,
20. Enea Ciepło Sp. z o.o.,
21. SOLUMUS Sp. z o.o.,
22. SOLUMUS GAS Sp. z o.o.,
23. Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej – Krośnieński Holding Komunalny Sp. z o.o.,
24. Axpo Polska Sp. z o.o.,
25. Fortum Marketing and Sales Polska S.A.,
26. Miejski Zakład Energetyki Cieplnej w Świdnicy Sp. z o.o.,
27. UNIMOT Paliwa Sp. z o.o.,
28. Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o.,
29. SIME Polska Sp. z o.o.,
30. Energa Obrót S.A.

Dotacje na efektywność energetyczną od firm energetycznych – jaka kwota? Na co można przeznaczyć środki?

Bezzwrotne dofinansowania na efektywność energetyczną od podmiotów zobowiązanych, zgodnie z ustawą o efektywności energetycznej można przeznaczyć na:

• wymianę urządzeń lub instalacji służących do celów ogrzewania, lub przygotowywania CWU na inne, charakteryzujących się wyższą klasą efektywności energetycznej (zgodnie z etykietą energetyczną).
• przyłączenie do sieci ciepłowniczej.

W praktyce, dotacja może objąć zatem rozwiązania takie jak np. pompy ciepła (gruntowe, powietrzne, wodne), kotły na biomasę, kotły na paliwo ciekłe lub gazowe, elektryczne podgrzewacze akumulacyjne, węzły cieplne.

Uwaga! Bywa, iż niektóre przedsiębiorstwa ograniczają zakres urządzeń do jednego typu – np. wyłącznie do kotłów gazowych.

Wysokość dotacji uzależniona jest m.in. od zakresu inwestycji, wieku modernizowanego budynku oraz firmy realizującej program. Otrzymać można od ok. 500 zł do ok. 3.000 zł. Dotację na efektywność energetyczną od firmy energetycznej można łączyć z rządowymi programami wsparcia (np. z Czystym Powietrzem). Beneficjent wsparcia nie będzie musiał również płacić podatku od otrzymanych środków.

Gdzie szukać informacji na temat dotacji na efektywność energetyczną?

Jak prawdopodobnie zauważyliście, lista programów wspierających poprawę efektywności energetycznej jest bardzo długa – a nie jest to skończony wykaz, gdyż stale pojawiają się nowe rozwiązania (m.in. z budżetu unijnego przewidzianego na lata 2021 – 2027). Trzeba też pamiętać, iż kwestie takie, jak: terminy dostępności oraz zasady czy zakres wsparcia mogą się zmieniać. Po szczegółowe informacje najlepiej zwrócić się bezpośrednio do operatora programu – np. na stronie Banku Gospodarstwa Krajowego, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej czy do jego wojewódzkich oddziałów.

Istnieją też narzędzia pozwalające w łatwy sposób wyszukać informacje o nowych programach wspierających efektywność energetyczną i nie tylko. W tym celu możecie skorzystać np. z:

• projektu https://doradztwo-energetyczne.gov.pl/ koordynowanego przez NFOŚiGW, za pośrednictwem którego otrzymamy informacje na temat dostępności i warunków dofinansowań.
• wyszukiwarki ekodotacji Krajowego Ośrodka Zmian Klimatu https://ekodotacje.ios.edu.pl/.

Nie tylko dotacje na efektywność energetyczną. Jakie są inne opcje wsparcia?

Należy podkreślić, iż pożyczki, ulgi podatkowe czy dotacje na efektywność energetyczną to nie jedyne rozwiązanie, jeżeli chodzi o poprawę efektywności energetycznej. Istnieją bowiem również tzw. firmy ESCO. Są to podmioty, które świadczą usługi energetyczne i/lub dostarczają narzędzia do optymalizacji energetycznej, dzieląc się ryzykiem z inwestorem.

Firmy ESCO zwykle opracowują kompleksową strategię poprawy efektywności energetycznej u klienta i finansują związane z tym działania z własnych środków. Oczywiście nie jest to działalność charytatywna. Wszystkie poniesione koszty, wraz z należnym wynagrodzeniem, firma ESCO odzyskuje później dzięki wypracowanym oszczędnościom.

Finansowanie ESCO dla inwestora wyjątkowo korzystne rozwiązanie. Może bowiem przeprowadzić modernizację, bez ponoszenia bezpośredniego wkładu własnego.

W Polsce można znaleźć kilka firm realizujących tego typu wsparcie, np.:

• Dalkia Polska Solutions sp. z o.o.,
• EKO BROKER Sp. z o.o.,
• EcoHVAC sp. z o.o Oddział w Polsce,
• ENERGY TREND Sp. z o.o.,
• E.ON Polska Solutions Sp. z o.o.,
• EnMS Polska Sp. z o.o.,
• Siemens sp. z o.o.
• Termoexpert SA.

Listę dostawców usług w modelu ESCO można znaleźć na stronie: https://www.gov.pl/web/klimat/lista-dostepnych-dostawcow-uslug-energetycznych.

Dotacje na efektywność energetyczną – jak uzyskać?

Wiele programów dotyczących poprawy efektywności energetycznej łączy jeden, istotny element – by otrzymać wsparcie, beneficjent musi przeprowadzić audyt energetyczny – np. audyt energetyczny budynku czy audyt efektywności energetycznej. Takiego przygotowania wymaga m.in. system białych certyfikatów, renowacja z gwarancją oszczędności EPC czy premia termomodernizacyjna i premia remontowa. Skąd taki wymóg?

Audyt energetyczny stanowi analizę aktualnej sytuacji energetycznej budynku, instalacji czy procesów i wskazuje, jakie działania optymalizacyjne warto podjąć, aby osiągnąć największe korzyści energetyczne. W przypadku m.in. termomodernizacji czy remontu może kompletną listę zadań niezbędnych do przeprowadzenia.

Dotacje na efektywność energetyczną – dlaczego warto?

Działania zrealizowane przy wsparciu dotacji na efektywność energetyczną przynoszą szereg korzyści. Mogą m.in.:

• ograniczyć zużycie energii, co przełoży się na niższe rachunki za prąd czy ogrzewanie. Obszarów optymalizacji energetycznej może być wiele – w przypadku firm oszczędności można szukać m.in. w oświetleniu czy procesach produkcyjnych. W przypadku gospodarstw domowych, największy potencjał do oszczędzania energii tkwi w ogrzewaniu, wentylacji i przygotowaniu ciepłej wody użytkowej.
• zmniejszyć swoje oddziaływanie na klimat – energia elektryczna i cieplna w Polsce w dużej mierze pochodzi ze spalania paliw kopalnych, co negatywnie odbija się na klimacie. Ograniczając swoje zużycie lub zastępując konwencjonalne źródła energii energią odnawialną, możemy realnie przyczynić się do poprawy sytuacji klimatycznej.
• poprawić komfort użytkowania budynków czy skuteczność procesów – ulepszenia projektowane przez doradców energetycznych mogą wpływać nie tylko na ograniczenie zużycia, ale również wygodę i skuteczność konsumowania energii – np. poprzez systemy zarządzania energią.
• pomóc osiągnąć bezpieczeństwo energetyczne – poprawa efektywności energetycznej, osiągnięta dzięki doradztwu energetycznemu, sprawi, iż podwyżki cen energii nie będą już miały decydującego wpływu na koszt utrzymania gospodarstwa domowego czy prowadzenia działalności.
• poprawić wizerunek i konkurencyjność – w przypadku podmiotów biznesowych, efektywność energetyczna może być sposobem na budowanie swojej przewagi nad konkurencją oraz budowanie pozytywnego odbioru wśród kontrahentów. Podejmując wysiłek optymalizacji zużycia energii firma może zasygnalizować, iż jest odpowiedzialna społecznie i troszczy się o wspólne dobro, jakim jest środowisko naturalne.