Dlaczego sondaże ogólnokrajowe nie przekładają się bezpośrednio ilość mandatów do Sejmu. Dlaczego można mieć w sondażu ogólnopolskim można mieć procent poparcia, a otrzymać mniej mandatów?

1. Wybory nie są „ogólnokrajowe”, tylko okręgowe

Mandaty przydzielane są w poszczególnych okręgach wyborczych, a nie na podstawie jednego ogólnokrajowego wyniku.

To znaczy:

• Każdy okręg ma określoną liczbę mandatów (np. 10, 12, 20),

• Głosuje się na listy kandydatów w tym okręgu,

• Wynik krajowy jest tylko sumą wyników z tych okręgów — ale to nie liniowa zależność.

2. Zróżnicowanie regionalne poparcia

Partie mają różne poziomy poparcia w różnych częściach kraju.

Przykład:

• Partia A może mieć 40% w skali kraju, ale np. 60% na zachodzie i 20% na wschodzie.

• Partia B może mieć równomiernie 40% wszędzie.

W efekcie:

• Partia A „marnuje” głosy tam, gdzie ma już większość (bo więcej niż 50% w okręgu nie daje dodatkowych mandatów),

• A może tracić mandaty tam, gdzie ma za mało głosów.

Dlatego rozkład geograficzny poparcia ma najważniejsze znaczenie.

3. Metoda przeliczania głosów na mandaty (D’Hondta)

W Polsce stosuje się metodę D’Hondta, która:

• Faworyzuje większe partie,

• Działa osobno w każdym okręgu,

• Zależna jest od liczby mandatów w danym okręgu (im więcej mandatów, tym bardziej proporcjonalny wynik).

Dlatego, żeby z sondażu krajowego obliczyć realny wynik w mandatach, trzeba:

1. Oszacować wynik w każdym okręgu (na podstawie wcześniejszych wyborów, danych demograficznych itp.),

2. Zastosować metodę D’Hondta w każdym z nich,

3. Zsumować mandaty z wszystkich okręgów.

To właśnie jest algorytm przeliczenia sondażu na mandaty.

4. Przykład

Załóżmy:

• Partia A: 40% w skali kraju

• Partia B: 35%

• Partia C: 10%

• Partia D: 8%

• Reszta: 7%

Ogólnokrajowo wygląda to tak, iż A ma wyraźne prowadzenie.

Ale po przeliczeniu na okręgi:

• W okręgach, gdzie A ma 60–70%, jej „nadwyżka” głosów nie daje dodatkowych mandatów,

• W okręgach, gdzie ma 25–30%, może nie dostać żadnego mandatu,

• W efekcie Partia B, mimo mniejszego wyniku ogólnego, może zdobyć większą liczbę mandatów, jeżeli ma poparcie bardziej równomierne.

5. Dlaczego potrzebny jest algorytm lub model symulacyjny

Bo:

• Każdy okręg ma inny rozmiar i historię głosowania,

• Metoda D’Hondta jest dyskretna (nie da się łatwo przeliczyć procentów na mandaty wzorem),

• Potrzebne są dane o geograficznym rozkładzie poparcia, które sondaże krajowe same w sobie nie pokazują.

Dlatego stosuje się modele przeliczeniowe, które symulują:

„Jak przy obecnym sondażu rozłożyłyby się głosy w poszczególnych okręgach i jakie mandaty by z tego wynikły?”