2 dni temu
Fundacja Instrat zorganizowała w Brukseli debatę dotyczącą przyszłości regionów wykluczonych z możliwości skorzystania z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. W spotkaniu wzięli udział m.in. przedstawiciele Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, władz lokalnych i regionalnych, pracodawców, związków zawodowych i NGO.
To kolejne działanie które podejmuje nasz Zespół Wsparcia Sprawiedliwej Transformacji – po organizacji spotkań na szczeblu krajowym, przenieśliśmy debatę na ogólnoeuropejski poziom. W Polsce przez cały czas istnieją obszary, których gospodarka pozostaje zależna od lokalnych kopalni lub elektrowni – to m.in. Turów, kopalnia Bogdanka, czy elektrownie w Połańcu, Kozienicach i Ostrołęce. Transformacja energetyczna zmniejszy zapotrzebowanie na wydobycie węgla czy funkcjonowanie elektrowni, a regiony te nie są na nią gotowe. Co więcej nie mogą liczyć na pomoc z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST).
Centralnym pytaniem debaty była możliwość wykorzystania środków z Funduszu Modernizacyjnego w regionach wykluczonych z FST.
Wyzwania i propozycje
Uczestnicy debaty przedstawiali różne wyzwania na poziomach lokalnym i regionalnym: m.in. monokulturę przemysłową, spadek dochodów samorządów, spadek zatrudnienia i dochodów ludności. Wg szacunków Instratu liczba osób zatrudnionych bezpośrednio w elektrowniach i kopalniach położonych na obszarach bez dostępu do FST wynosi ok 12 tys.
Uczestnicy zgodzili się, iż kluczową rolę w zarządzaniu środkami przeznaczonymi na transformację powinny odgrywać władze regionalne, bowiem najlepiej znają lokalny kontekst i potrafią efektywnie wykorzystywać dostępne zasoby. Wśród kluczowych elementów strategii transformacji wymieniono:
- opracowanie jasnej wizji i diagnozy sytuacji poszczególnych regionów,
- budowanie partnerstwa i dialogu między wszystkimi interesariuszami,
- przebudowę gospodarki regionów oraz przekwalifikowanie pracowników
W debacie pojawił się również wątek dostępnej już dziś pomocy technicznej dla regionów, np. w ramach programu Target. W ramach pomocy technicznej regiony mogłyby otrzymać wsparcie na opracowanie projektów celem pozyskania finansowania z Funduszu Modernizacyjnego czy z nowego budżetu UE na lata 2028-34..
Wśród priorytetów finansowania wskazano przekwalifikowanie pracowników, rozwój umiejętności, edukację oraz inwestycje w infrastrukturę, które są niezbędne do trwałej i sprawiedliwej transformacji regionów.
Podczas dyskusji podkreślono znaczenie efektywnego wykorzystania funduszy spójności oraz konieczność prowadzenia dialogu pomiędzy instytucjami krajowymi i regionalnymi przy opracowywaniu krajowych i regionalnych planów partnerstwa (w ramach nowych Wieloletnich Ram Finansowych), tak aby uwzględniały one kwestie sprawiedliwej transformacji. Zwrócono uwagę na rosnącą rolę inwestycji prywatnych w ramach europejskich inicjatyw wspierających czysty przemysł i innowacje technologiczne.
Uczestnicy zauważyli, iż decyzje dotyczące przyszłości kopalń i elektrowni powinny być podejmowane w porozumieniu między resortami odpowiedzialnymi za energię, klimat i politykę regionalną.
