Skala nieprawidłowości w programie „Czyste Powietrze” zaskoczyła resort
24 kwietnia 2025 r. podczas posiedzenia sejmowej Komisji Ochrony Środowiska ministra klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska przedstawiła rezultaty audytu programu „Czyste Powietrze”. Ministra przyznała, iż przez lata realizacji program był źle zarządzany i obarczony licznymi nieprawidłowościami.
– Program Czyste Powietrze był niedostatecznie nadzorowany, a w jego realizacji dochodziło do wielu nieprawidłowości – zaznaczyła ministra.
Brak spójnego nadzoru, niewystarczające kadry w WFOŚiGW i niekontrolowane wydatki doprowadziły do licznych nadużyć. Resort postanowił przywrócić przejrzystość i funkcjonalność największego programu walki o czyste powietrze w Polsce.
Największe błędy: zawyżone ceny, martwe instalacje i fikcyjne inwestycje
W trakcie kontroli wykryto szereg patologicznych praktyk. Najpoważniejsze z nich to:
- zawyżanie cen urządzeń choćby kilkunastokrotnie (np. rekuperator za kilkanaście tysięcy zł, którego rynkowa wartość wynosi kilkaset złotych),
- montaż systemów wentylacyjnych w pomieszczeniach bez dostępu do prądu,
- wypłaty zaliczek na inwestycje bez efektów ekologicznych – np. montaż pomp ciepła w nieocieplonych budynkach lub przechowywanie ich w stodołach.
Ministra podkreśliła, iż te działania nie tylko narażały środki publiczne, ale także wypaczały sens programu.
Reforma i nowe zabezpieczenia: więcej kontroli i więcej pieniędzy
Rząd przeprowadził gruntowną reformę programu. najważniejsze zmiany to:
- zapewnienie stabilnych źródeł finansowania: 13 mld zł z KPO, 7,6 mld zł z FEnIKS oraz 10 mld zł z Funduszu Modernizacyjnego,
- wdrożenie nowych procedur kontrolnych i narzędzi weryfikacji kosztów,
- zwiększenie kadry WFOŚiGW o 36%, a w niektórych regionach choćby o 100%,
- powołanie Operatorów Programu – instytucji wspierających beneficjentów.
Dodatkowo złożono już 103 zawiadomienia do prokuratury w sprawie podejrzenia nadużyć.
– Przywracamy zaufanie do programu i uszczelniamy system przyznawania dofinansowań – podkreśliła Hennig-Kloska.
Mimo kryzysu, program „Czyste Powietrze” ma ogromny potencjał
Pomimo ujawnionych nieprawidłowości, resort widzi w programie ogromny potencjał. W samym 2024 roku złożono rekordowe 278 tysięcy wniosków o dofinansowanie.
Ministra zapewniła, iż przy adekwatnym nadzorze i wsparciu instytucjonalnym program może znacząco ograniczyć emisję zanieczyszczeń i poprawić jakość życia mieszkańców.
– Przykłady dobrze zrealizowanych inwestycji pokazują, iż program może działać skutecznie – zakończyła ministra.
Zobacz również:
Źródło: wystąpienie minister Pauliny Hennig-Kloski podczas posiedzenia sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 24.04.2025 r., oprac. własne.
