Czym jest Chanuka i dlaczego menora jest zapalana w polskim Sejmie?

Zdjęcie: Grzegorz Braun zgasił gaśnicą menorę chanukową na korytarzu sejmowym, fot. Marcin Obara/PAP

Skandaliczne zachowanie posła Grzegorza Brauna odbiło się szerokim echem nie tylko w polskich mediach, ale również zagranicznych. Zgaszenie gaśnicą świec menory to zakłócenie obrzędu religijnego. Czym jest święto Chanuka i od kiedy menora jest zapalana w polskim Sejmie? Wyjaśniamy.

---

Artykuł powstał w ramach współpracy upday z serwisem radiozet.pl

Poseł Konfederacji Grzegorz Braun zgasił gaśnicą świecznik chanukowy znajdujący się w holu sejmowym – takie nagłówki ukazały się we wszystkich mediach, zarówno polskich, jak i zagranicznych. Ten haniebny gest wzburzył nie tylko marszałka Sejmu Szymona Hołownię, który wraz prezydium Sejmu, ukarał posła odebraniem połowy uposażenia na trzy miesiące i całości diety na pół roku, ale również innych posłów oraz świadków tego zdarzenia. Zostało ono określone jako antysemickie, ksenofobiczne, rasistowskie. Natomiast słowa Grzegorza Brauna, które wypowiadał po zdarzeniu z mównicy sejmowej, uznane zostały za godne pożałowania i wymagające stanowczego potępienia.

Odebranie diety oraz połowy uposażenia to tylko początek kłopotów posła Brauna. Prezydium upoważniło Kancelarię Sejmu do złożenia zawiadomień do prokuratury, m.in. w związku z zakłóceniem przez niego obrzędu religijnego na terenie Sejmu.

Święto Chanuka – co upamiętnia?

Chanuka to ośmiodniowe święto określane także jako Święto Świateł. Upamiętnia ono wydarzenie historyczne opisane w Księgach Machabejskich. Chodzi o zwycięstwo Machabeuszy (żydowskich powstańców), walczących z armią syryjskiego króla Antiocha IV, o wolność religijną. Kiedy Machabeusze odzyskali świątynię jerozolimską, wznowili rytuał zapalania menory. Posłużyło im do tego odnalezione małe naczynie z oliwą, która powinna była wystarczyć na zaledwie jeden dzień, tymczasem paliła się aż osiem dni.

Jednym z najważniejszych obchodów Chanuki jest codzienne zapalanie świateł na charakterystycznym, dziewięcioramiennym świeczniku zwanym chanukiją lub menorą chanukową – jednego pierwszego dnia, dwóch – drugiego itd. aż do ósmego dnia, kiedy zapala się osiem świateł. Święto to obchodzone jest przeważnie w grudniu. W 2023 roku święto Chanuka rozpoczęło się wieczorem 7 grudnia, a skończy się wieczorem 15 grudnia. Nie jest to święto religijne, tylko historyczne.

Chanuka, podobnie jak Boże Narodzenie, jest świętem radosnym, rodzinnym. W każdy wieczór wokół chanukiji stawianej przy oknie tak, aby jej światło wychodziło na zewnątrz domu, gromadzi się cała rodzina. W zależności od przyjętego zwyczaju, wszyscy zapalają jeden świecznik lub każdy domownik zapala własny. Zapalaniu chanukiji towarzyszą określone błogosławieństwa i pieśni. Je się też wtedy specjalne potrawy, m.in. pączki, placki ziemniaczane i inne potrawy słodkie i smażone w tłuszczu. Dzieci dostają też prezenty.

Chanuka w Sejmie i w Pałacu Prezydenckim

Obchody święta Chaunka w Sejmie mają bardzo długą tradycję i realizowane są od 2005 roku. Biorą w nim udział posłowie, m.in. z Polsko-Izraelskiej Grupy Parlamentarnej. W wydarzeniu uczestniczy też rabin, ambasador i/lub wiceambasador Izraela oraz wielu innych znamienitych gości.

Wspólne zapalanie chanukowych świec, to – jak czytamy na stronie internetowej Sejmu RP – symbol pokoju, tolerancji oraz wolności religijnej. Święto Chanuka ma nam przypominać o duchowym dziedzictwie i kulturze narodu żydowskiego, który przez wieki mieszkał na terenie Rzeczpospolitej Polskiej.

Tradycję zapalania chanukiji obchodzi się również w Pałacu Prezydenckim. Zapoczątkował ją prezydent Lech Kaczyński i jest ona kontynuowana przez kolejnych prezydentów.

Dlaczego Braun zgasił świeczki na chanukiji?

Odpowiedź na to pytanie zna tylko Grzegorz Braun. W swoim oświadczeniu powiedział:

"Nie może być miejsca na akty rasistowskiego plemiennego talmudycznego kultu na terenie Rzeczpospolitej Polskiej” - Grzegorz Braun.

Potem mówił o talmudycznym, rasistowskim, satanistycznym triumfalizmie, tłumacząc, iż ma wiedzę na temat teologicznej interpretacji tego święta, w przeciwieństwie do tych, którzy tej wiedzy nie mają i z powodu swojej niewiedzy uczestniczą w świętowaniu.

Jego słowa zostały skrytykowane przez biblistów i znawców tematu, m.in. ks. prof. Marcina Kowalskiego, członka Papieskiej Komisji Biblijnej i Dyrektora Centrum Abrahama J. Heschela KUL. W wywiadzie udzielonym serwisowi Stacja 7 ocenił on wystąpienie Grzegorza Brauna w taki sposób:

"To skrajna ignorancja, za którą osoba wypowiadająca te słowa powinna się wstydzić, w dodatku jeszcze ignorancja karmiona XIX- wiecznymi antysemickimi pamfletami. Wypełnione językiem nienawiści piętnowały one Żydów i jako takie są to teksty, podobnie jak wypowiedź pana Brauna, rasistowskie. Te godne pożałowania i wymagające stanowczego potępienia wypowiedzi, to stek kłamstw. Święto Chanuki jest zakorzenione w Piśmie Świętym, świętował je Jezus. Obrzydliwe jest sugerowanie, iż to satanizm. Chanuka to oddawanie czci Bogu, który ocala tych, którzy w Niego wierzą. jeżeli ulegamy tego typu kłamliwym interpretacjom, oznacza to jedno: mało znamy Pismo Święte, nie znamy ksiąg Starego Testamentu uznanych przez Kościół, w tym przypadku Ksiąg Machabejskich. Nie znamy także Ewangelii Jana ani samego Jezusa. Znając Pismo Święte i życie Jezusa nikt nie miałby wątpliwości, iż tezy głoszone przez pana Brauna to zwykłe kłamstwo."

Zagraniczne media o haniebnym czynie Grzegorza Brauna

Ta sprawa odbiła się szerokim echem nie tylko w polskich mediach, ale również w zagranicznych. Komentarze odnoszą się nie tylko do samego wydarzenia, ale również czasu. Agencja Reutera zwróciła uwagę, iż atak Grzegorza Brauna nastąpił tuż przed kluczowym głosowaniem w sprawie zatwierdzenia nowo mianowanego premiera Donalda Tuska. W podobnym tonie opisano to zdarzenie w "The Guardian": "Skrajnie prawicowy polski poseł użył gaśnicy do ugaszenia świec chanukowych w parlamencie", w związku z tym wydarzeniem przerwano posiedzenie Sejmu.

Z kolei "The Times of Israel" zwrócił uwagę, iż "skrajnie prawicowy poseł" Grzegorz Braun w przeszłości "fałszywie twierdził, iż istnieje spisek mający na celu przekształcenie Polski w 'państwo żydowskie'".

W "The Guardian" ukazała się też rozmowa z rabinem Sholomem Ber Stamperem, który od 17 lat zapala świecę chanukową w polskim Sejmie. Potępił on zachowanie posła, ale wielokrotnie podkreślał, iż otrzymał wiele wiadomości, telefonów i przeprosin od osób zamieszkałych w Polsce.

Monika Karbarczyk, radiozet.pl

Źródło: sejm.gov.pl/ tvn24.pl/ stacja7.pl/ polin.pl