Czy na zwolnieniu lekarskim pojedziemy do ciepłych krajów? Nowe przepisy budzą kontrowersje

Projekt nowelizacji ustaw dotyczących systemu ubezpieczeń społecznych, zasiłków i emerytur, przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS), wzbudza ogromne emocje. Zmiany dotyczą m.in. zasad wydawania zwolnień lekarskich (L4) oraz możliwości wyjazdów za granicę podczas choroby. Czy nowe przepisy ułatwią życie pacjentom, czy otworzą furtkę do nadużyć? Sprawdzamy, co proponuje resort pracy i dlaczego minister finansów łapie się za głowę.

Fizjoterapeuta zamiast lekarza? Kontrowersje wokół orzecznictwa

Jednym z najbardziej kontrowersyjnych punktów projektu jest propozycja, aby fizjoterapeuci i pielęgniarki mogli wydawać orzeczenia dotyczące rehabilitacji leczniczej oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji. Zdaniem prof. Anny Wilmowskiej-Pietruszyńskiej, prezes Polskiego Towarzystwa Orzecznictwa Lekarskiego (PTOL), tylko lekarz ma odpowiednie kompetencje do oceny stanu zdrowia pacjentów, zwłaszcza tych z wielochorobowością.

Ministerstwo Zdrowia zwraca uwagę na brak precyzji w projekcie. „Pojęcie samodzielnych zawodów medycznych obejmuje również położne, farmaceutów, diagnostów laboratoryjnych i ratowników medycznych. Bez uściślenia, kto dokładnie może wydawać orzeczenia, pojawią się wątpliwości interpretacyjne” – podkreśla resort.

Koniec komisji lekarskich? Jednoosobowe orzecznictwo budzi obawy

Kolejnym punktem zapalnym jest plan likwidacji komisji lekarskich, które w tej chwili składają się z trzech specjalistów z różnych dziedzin medycyny. Zastąpiłby je jeden lekarz wyznaczany przez Głównego Lekarza Orzecznika ZUS. Przewodniczący komisji lekarskich ZUS ostrzegają, iż taka zmiana narusza zasadę bezstronności. „Podwładny będzie oceniał decyzje swojego przełożonego, który decyduje o wynagrodzeniach i premiach” – czytamy w ich stanowisku.

Zdaniem ekspertów, pojedynczy lekarz nie jest w stanie holistycznie ocenić stanu zdrowia pacjenta z wieloma schorzeniami. W praktyce dwuinstancyjne postępowanie orzecznicze stanie się fikcją.

Turystyka na L4? Resort finansów ostrzega przed nadużyciami

Jednym z najbardziej kontrowersyjnych pomysłów jest umożliwienie osobom na zwolnieniu lekarskim wyjazdu do dowolnego kraju UE. Wystarczy podać zagraniczne miejsce pobytu, aby móc legalnie wyjechać. Ministerstwo Finansów ostrzega, iż to „prosta droga do nadużyć”.

„Możliwość kontroli krótkoterminowych zwolnień lekarskich spędzanych za granicą jest iluzoryczna” – grzmi MF. Resort rekomenduje wycofanie się z tej propozycji lub ograniczenie jej do ściśle określonych sytuacji, np. leczenia w konkretnej klinice czy przebywania w zalecanym klimacie.

Naczelna Rada Lekarska również krytykuje ten pomysł. „Zadaniem lekarza jest określenie niezdolności pacjenta do pracy, a nie rozpatrywanie możliwości kontroli ZUS poza granicami kraju” – podkreślają medycy.

Zasiłek chorobowy i pensja jednocześnie? Nowe obowiązki dla lekarzy

Projekt przewiduje również możliwość wykonywania „incydentalnych czynności” podczas zwolnienia lekarskiego, np. podpisania dokumentów czy wysłania maila. Jednak brak precyzyjnych kryteriów budzi obawy ZUS. „Trudno będzie odróżnić czynności incydentalne od zabronionej pracy zarobkowej” – pisze resort finansów.

Kolejnym problemem jest propozycja, aby lekarz mógł zastrzec w zaświadczeniu, iż pacjent może pracować w innym zakładzie. Zdaniem ZUS, lekarz nie ma możliwości obiektywnej weryfikacji, czy pacjent jest zdolny do wykonywania drugiej pracy. „To krok w złą stronę, zwiększający obciążenie biurokratyczne lekarzy” – czytamy w piśmie Naczelnej Izby Lekarskiej.

Cały pakiet do kosza? Środowiska medyczne i związkowcy krytykują projekt

Projekt MRPiPS spotkał się z ostrą krytyką ze strony środowisk medycznych i związkowych. PTOL uważa, iż zmiany stanowią zagrożenie dla jakości orzecznictwa lekarskiego i mogą zwiększyć wydatki na świadczenia. NSZZ Solidarność ostrzega, iż trudno będzie osiągnąć cel przyspieszenia postępowania orzeczniczego.

Resort pracy broni swojego pomysłu, podkreślając, iż projekt przeszedł szerokie konsultacje społeczne i został zmodyfikowany po analizie uwag. Teraz czeka na rozpatrzenie przez Komitet Rady Ministrów ds. Cyfryzacji.

Czy nowe przepisy wejdą w życie? Na razie wydaje się, iż projekt wymaga jeszcze wielu poprawek, aby zyskać akceptację zarówno środowisk medycznych, jak i resortu finansów.

Podstawa prawna:

Projekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw w trakcie konsultacji