Globalny rynek OZE wzrósł 4-krotnie
Według danych IEA, globalny rynek technologii czystej energii – obejmujący fotowoltaikę, turbiny wiatrowe, akumulatory, pojazdy elektryczne (EV), pompy ciepła i elektrolizery – osiągnął wartość 700 miliardów dolarów w 2023 roku. Od 2015 roku rynek ten wzrósł niemal czterokrotnie, co jest wynikiem wzmożonych inwestycji oraz rosnącego zapotrzebowania na technologie niskoemisyjne. Prognozy wskazują, iż w 2035 roku wartość tego sektora przekroczy 2 biliony dolarów, z czego największym eksporterem pozostaną Chiny – ich eksport technologii czystej energii ma wówczas przekroczyć wartość 340 miliardów dolarów.
Warto także podkreślić, iż globalne inwestycje w produkcję technologii czystej energii wzrosły w 2023 roku o 50%, osiągając poziom 235 miliardów dolarów, co stanowi 10% wzrostu inwestycji w całej gospodarce światowej. W ramach tej sumy, aż 80% przeznaczono na rozwój produkcji paneli fotowoltaicznych i akumulatorów, a 15% na zakłady produkcyjne pojazdów elektrycznych. W 2024 roku wartość inwestycji ma utrzymać się na poziomie około 200 miliardów dolarów.
Koszty produkcji PV i akumulatorów w Europie i na świecie
Koszty produkcji paneli PV oraz akumulatorów w Europie są wyższe niż w Chinach, co znacznie ogranicza konkurencyjność unijnego rynku. Produkcja paneli fotowoltaicznych w UE jest aż o 45% droższa niż w Chinach, a koszty w USA są wyższe o około 40%. W Indiach różnica ta wynosi 25%. Różnice te wynikają z kilku czynników: korzyści skali, niskich kosztów operacyjnych oraz silnie rozwiniętego zaplecza przemysłowego i infrastrukturalnego w Chinach. Warto zauważyć, iż Chiny dysponują około 70% globalnych mocy produkcyjnych w sektorze technologii czystej energii i posiadają pełną integrację łańcucha dostaw, co pozwala im na redukcję kosztów oraz przyspieszenie produkcji.
Europejska produkcja, pokrywająca w tej chwili mniej niż 15% lokalnego zapotrzebowania na moduły PV, znajduje się w trudnej sytuacji. Unia Europejska, choć od lat inwestuje w rozwój tego sektora, przez cały czas jest zależna od importu, głównie z Chin i Azji Południowo-Wschodniej. W 2023 roku zapasy paneli PV w UE osiągnęły poziom trzykrotnie wyższy od rocznych instalacji, co świadczy o ograniczonej zdolności regionu do produkcji we własnym zakresie.
Jakie działania powinna podjąć Europa, aby zmniejszyć lukę kosztową?
Aby zmniejszyć różnicę kosztów produkcji paneli fotowoltaicznych oraz innych technologii czystej energii, Europa musiałaby podjąć kilka kluczowych kroków:
- Zwiększenie skali produkcji: Obecna produkcja paneli PV na terenie UE wynosi jedynie 7 GW rocznie, co stanowi niewielką część globalnych mocy produkcyjnych. Według analiz IEA, aby osiągnąć konkurencyjność, Europa powinna dążyć do zwiększenia tej wartości co najmniej dwukrotnie, aby obniżyć koszty produkcji poprzez ekonomię skali. Nie będzie to jednak łatwe biorąc pod uwagę fakt, iż coraz więcej firm z sektora OZE ogranicza i całkowicie wygasza produkcję w UE.
- Rozwój łańcucha dostaw baterii: Sektor pojazdów elektrycznych w UE, w którym 20% pojazdów elektrycznych sprzedanych w 2023 roku pochodziło z importu z Chin, wymaga pełnej integracji łańcucha dostaw. Przykładowo, całkowity koszt produkcji baterii w Europie jest w tej chwili wyższy o około 50% w porównaniu do Chin. Inwestycje w nowoczesne technologie produkcji mogą zmniejszyć tę różnicę choćby o 40%, co znacząco poprawiłoby konkurencyjność Europy.
- Wsparcie finansowe i ulgi podatkowe: Stany Zjednoczone, dzięki ustawie Inflation Reduction Act, przeznaczyły już ponad 230 miliardów dolarów na wsparcie produkcji technologii czystej energii. Podobne działania mogłyby pomóc Europie w przyciągnięciu nowych inwestorów i zwiększeniu produkcji. Wprowadzenie ulg podatkowych oraz dotacji w wysokości kilkudziesięciu miliardów euro mogłoby wesprzeć rozwój lokalnych zakładów produkcyjnych.
- Inwestycje w infrastrukturę i badania nad innowacjami: Według raportu IEA, jednym z kluczowych elementów dla poprawy konkurencyjności jest wsparcie badań nad nowymi technologiami, które mogłyby przyczynić się do obniżenia kosztów produkcji choćby o 20-30%. Równie ważne jest inwestowanie w infrastrukturę, taką jak nowe zakłady produkcyjne oraz magazyny energii, które umożliwią lepszą integrację produkcji w całym regionie.
Przyszłość produkcji technologii czystej energii w Europie
Unia Europejska, aby utrzymać konkurencyjność na rynku czystej energii, musi wdrożyć zdecydowane działania mające na celu redukcję kosztów produkcji oraz zwiększenie krajowej produkcji paneli PV i baterii. Bez tego pozostanie zależna od importu, głównie z Chin, co zwiększa ryzyko związane z bezpieczeństwem dostaw oraz naraża region na wyższe koszty. Integracja łańcucha dostaw oraz wprowadzenie wsparcia finansowego dla produkcji technologii niskoemisyjnych to najważniejsze kroki, które mogłyby przyczynić się do obniżenia kosztów produkcji w UE o około 20-40%, co pozwoliłoby Europie na skuteczniejsze konkurowanie z Chinami.
