Cudzoziemcy zakładają w Polsce tysiące firm, zdecydowaną większość tworzą Ukraińcy

Coraz większa liczba cudzoziemców rejestruje w Polsce własne podmioty gospodarcze. Najwięcej nowych firm zakładają obywatele Ukrainy, choć widoczna jest też aktywność przedsiębiorców z Białorusi, Niemiec czy USA.

Skala rejestracji i struktura narodowościowa

Od początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę (24 lutego 2022) do końca 2024 roku w Polsce zarejestrowano łącznie niemal 90 000 podmiotów gospodarczych z kapitałem ukraińskim. Z tej liczby ok. 77 700 to jednoosobowe działalności gospodarcze (JDG), a 11 300 – spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub inne formy spółek kapitałowych.

W samym 2024 roku Ukraińcy zarejestrowali 33 200 JDG, co stanowiło 12 % wszystkich nowych jednoosobowych działalności w Polsce. Tempo wzrostu liczby firm prowadzonych przez obywateli Ukrainy w latach 2022–2024 wyniosło średnio 34 % rok do roku. W okresie styczeń–kwiecień 2025 cudzoziemcy założyli 13 700 JDG; 80 % tych rejestracji przypada na obywateli Ukrainy, 7 % na Białorusinów, a pozostałe 13 % – na przedsiębiorców z Niemiec, USA i innych krajów.

W odniesieniu do formy działalności zdecydowana większość to JDG – w 2024 roku stanowiły one ponad 85 % wszystkich podmiotów zakładanych przez cudzoziemców. Spółki kapitałowe (głównie spółki z o.o.) to około 13 %, zaś inne formy (m.in. spółki cywilne) – około 2 %. W strukturze wiekowej przedsiębiorców dominują osoby między 25. a 44. rokiem życia, ze szczególnym udziałem grupy 30–34 lata (31 % wszystkich rejestracji.

Na koniec marca 2025 roku w ZUS do ubezpieczeń społecznych zgłoszono ponad 1,21 miliona cudzoziemców; wzrost rok do roku wyniósł 6,3 %. Ukraińcy stanowili 65,9 % tej grupy (798 000 osób) – to równowartość 4,9 % wszystkich ubezpieczonych w Polsce. Pozostałe grupy to Białorusini (7,8 %), Gruzini (4,5 %) oraz obywatele innych państw (21,8 %).

Sektory i regionalne rozkłady działalności

Najwięcej firm zakładanych przez cudzoziemców prowadzi działalność w branży budowlanej – w 2025 roku sektor ten odpowiadał za 22 % wszystkich JDG cudzoziemskich. W przypadku firm ukraińskich udział budownictwa sięgał 26 % rejestracji w okresie styczeń–kwiecień 2025. Drugą co do wielkości kategorią jest sektor informacji i komunikacji (15 % wszystkich JDG cudzoziemskich), w którym dominuje działalność programistyczna, teleinformatyczna oraz usługi reklamowe. Trzecie miejsce zajmuje tzw. pozostała działalność usługowa (11 %), obejmująca m.in. usługi sprzątania, opieki oraz gastronomii w małej skali.

W przypadku Białorusinów, Niemców i Amerykanów wyraźnie większy udział mają firmy z obszaru usług profesjonalnych, naukowych i technicznych (doradztwo prawne, księgowe, inżynierskie) – średnio 18–20 % rejestracji. Rumuni zakładają przede wszystkim JDG budowlane (32 %), natomiast obywatele Rosji częściej rejestrują firmy transportowe i spedycyjne (13 %) (PIE, 24.02.2025).

Geograficznie najwięcej rejestracji dokonano w województwach: mazowieckim (23 % wszystkich JDG cudzoziemskich), śląskim (15 %) i dolnośląskim (12 %). W mniejszych regionach, takich jak województwa podlaskie czy lubelskie, udział cudzoziemców w nowych rejestracjach wynosi 4–5 %, przy czym w niektórych powiatach przygranicznych udział ten sięga choćby 8 %. Firmy cudzoziemców występują we wszystkich powiatach – minimalny udział nowych JDG cudzoziemskich w strukturze rejestracji na poziomie powiatu nie spada poniżej 1 %.

Formy przedsiębiorczości i bariery operacyjne

Jednoosobowa działalność gospodarcza to najprostsza forma: wymaga wpisu do CEIDG, brak minimalnego kapitału, uproszczona księgowość (ryczałt lub KPiR) oraz szybka rejestracja (on-line lub w urzędzie gminy). Spółki kapitałowe wymagają aktu notarialnego oraz wpłaty minimalnego kapitału (5 000 zł w spółce z o.o.), prowadzenia pełnej księgowości i nieco dłuższych procedur rejestracyjnych (KRS).

Wskaźnik zawieszonych JDG cudzoziemskich wyniósł w 2024 roku 9 %, a zamkniętych – 4 %. Dla porównania, średnie krajowe to kolejno 8,5 % i 3,7 %, co wskazuje na porównywalny poziom stabilności działalności (PIE, 24.02.2025). Wskaźnik kobiet–właścicielek JDG wśród Ukraińców wyniósł 36 %, podczas gdy ogólnopolski odsetek przedsiębiorczyń w JDG to 34 %.

Do głównych barier formalnych należą: konieczność uzyskania numeru PESEL lub tymczasowego identyfikatora (NIP), brak uznawania zagranicznych dyplomów i kwalifikacji, wielość deklaracji podatkowych oraz konieczność ubezpieczenia społecznego w ZUS. Dodatkowo wiele osób napotyka trudności językowe przy wypełnianiu dokumentów oraz ograniczony dostęp do finansowania z polskich instytucji (kredyty, leasing).

Według danych PIE, około 28 % nowych przedsiębiorców cudzoziemskich korzysta z uproszczonych form opodatkowania (ryczałt ewidencjonowany), 42 % z podatkowej księgi przychodów i rozchodów (KPiR), a 30 % prowadzi pełną księgowość (PIE, 24.02.2025). Spośród JDG cudzoziemskich 60 % zarejestrowało się jako podatnicy VAT, co nieznacznie przekracza krajową średnią VAT-owców (57 %).

Formy wsparcia instytucjonalnego oferowane przez niektóre urzędy gmin i organizacje pozarządowe obejmują: punkty konsultacyjne (porady prawno-podatkowe), szkolenia z obsługi CEIDG, kursy języka polskiego ukierunkowane na biznes oraz programy mentoringowe. Korzysta z nich jednak zaledwie 15–18 % nowych przedsiębiorców ze względu na ograniczoną dostępność tych usług i bariery informacyjne.

Podsumowując, od 2022 roku w Polsce zarejestrowano blisko 90 000 podmiotów gospodarczych z kapitałem ukraińskim, w tym prawie 78 000 jednoosobowych działalności. W 2025 roku cudzoziemcy założyli dotychczas 13 700 JDG, z czego 80 % to Ukraińcy. Najpopularniejszymi sektorami są budownictwo (22 %), informacja i komunikacja (15 %) oraz pozostałe usługi (11 %). Formą przeważającą pozostaje JDG, przy czym około 60 % przedsiębiorców rejestruje się jako płatnicy VAT.