Chińskie Ministerstwo Edukacji wprowadza nowe środki redukcji obciążeń nauczycieli – pełny przegląd reformy

1 godzina temu

W odpowiedzi na rosnące obawy dotyczące przeciążenia zawodowego kadry pedagogicznej, Ministerstwo Edukacji Chińskiej Republiki Ludowej ogłosiło kompleksowy pakiet reform mających na celu znaczące ograniczenie obciążeń nauczycieli szkół podstawowych i średnich zadaniami spoza ich głównej działalności dydaktycznej. Nowe wytyczne, opublikowane 10 listopada 2025 roku, stanowią jeden z najbardziej szczegółowych i systematycznych dokumentów w historii chińskiej polityki edukacyjnej dotyczących ochrony pracy pedagogów.

Inicjatywa ta ma charakter strategiczny i wpisuje się w szerszy rządowy program walki z biurokratyzmem i formalizmem w instytucjach publicznych. Jej celem jest przywrócenie nauczycielom możliwości skupienia się na tym, co stanowi rdzeń ich zawodu – nauczaniu, wychowaniu uczniów oraz rozwoju zawodowym.

Systematyczne podejście do redukcji obciążeń: osiem kluczowych kierunków działań

Nowa strategia Ministerstwa Edukacji opiera się na ośmiu konkretnych obszarach interwencji, które obejmują zarówno aspekty administracyjne, jak i organizacyjne funkcjonowania placówek oświatowych. Każdy z tych kierunków został zaprojektowany tak, by eliminować źródła nadmiernego ciążenia pracą, które przez lata gromadziły się w systemie edukacji.

Kontrola nad przepływem oficjalnych dokumentów

Jednym z głównych problemów była niekontrolowana liczba rozporządzeń, komunikatów i instrukcji docierających do szkół z różnych poziomów administracji. Aby temu zaradzić, wprowadzono mechanizm oceny zgodności każdego nowego dokumentu z zasadą ograniczania obciążeń nauczycieli. od dzisiaj każde pismo wydawane przez ministerstwo lub organy prowincjonalne będzie poddawane analizie pod kątem tego, czy nie narzuca dodatkowych zadań poza zakresem obowiązków dydaktycznych. W szczególności zabronione jest wymuszanie udziału w inspekcjach, konkursach, głosowaniach „jedna decyzja – jedno odrzucenie” czy procedurach dyscyplinarnych.

Lista dozwolonych inspekcji i ocen – koniec z nadmiarowymi kontrolami

Do tej pory szkoły były narażone na liczne, często powtarzające się kontrole z różnych instancji. Nowe przepisy wprowadzają system rocznych list inspekcji, które muszą być zatwierdzone na poziomie centralnym. Tylko te działania, które zostaną wpisane do tej listy, mogą zostać przeprowadzone. Co istotne, każda szkoła może zostać objęta tylko jedną ogólną inspekcją rocznie na poziomie powiatowym lub wyższym. Wyjątkiem są oceny techniczne, np. jakości materiałów dydaktycznych, które nie podlegają temu ograniczeniu.

Dodatkowo, zakazane są działania maskujące się pod pretekstem „oceny”, „monitoringu” czy „poradnictwa”, które de facto są formą kontroli. Oceny nie mogą opierać się na ilości dokumentów, fotografii czy rejestrach – to kończy praktykę „śledzenia papierowego”.

Biała lista aktywności społecznych w szkołach

Aby ograniczyć napływ zewnętrznych inicjatyw do szkół – od kampanii zdrowotnych po imprezy promocyjne – wprowadzono system „białej listy”. Każda prowincja może mieć maksymalnie 10 takich zatwierdzonych działań rocznie, które są regularnie aktualizowane i publikowane publicznie. Żadna inna aktywność nie może dostać się do szkoły bez specjalnego zezwolenia od lokalnego Komitetu Partyjnego ds. Edukacji.

Co ważniejsze, choćby jeżeli aktywność jest na liście, nie może być realizowana częściej niż sześciokrotnie w ciągu semestru. jeżeli jej temat jest już częścią programu nauczania, nie może być ona ponownie realizowana jako osobna inicjatywa. Zakazane są również wymagania „check-inów”, raportów zdjęć czy filmów. Udział w tych działaniach nie może mieć wpływu na oceny nauczycieli ani na ich awanse.

Ograniczenie wypożyczania nauczycieli do zadań pozaszkolnych

Praktyka „pożyczenia” nauczycieli do pracy w urzędach, zespołach projektowych czy kampaniach została uznana za jedno z największych nadużyć. od dzisiaj organy wyższego szczebla nie mogą wypożyczać nauczycieli bez zgody władz oświatowych i zgłoszenia do wyższej instancji. Okres wypożyczenia nie może przekraczać sześciu miesięcy, a w wyjątkowych przypadkach – jeszcze sześciu miesięcy przedłużenia.

Prowincje zobowiązane są do systematycznego przeglądu wszystkich bieżących przypadków wypożyczeń i szybkiego cofnięcia tych, które nie są uzasadnione. To ma na celu zapobieganie sytuacjom, w których nauczyciele spędzali miesiące poza szkołami, pełniąc funkcje biurowe.

Redukcja papierologii i cyfrowej biurokracji

Nauczyciele będą mieli mniej pracy biurowej dzięki integracji systemów danych. Centralny System Zarządzania Nauczycielami ma umożliwić jednorazowe wprowadzanie informacji, które będą dostępne dla różnych instytucji. Ponadto, aplikacje mobilne używane w szkołach będą podlegać corocznemu przeglądowi – tylko te zatwierdzone przez władze prowincjonalne mogą być używane.

Zabronione są funkcje wymuszające logowanie, rankingi aktywności czy pomiar czasu online. Nie można też wymagać wysyłania zdjęć, filmów czy śledzenia lokalizacji. Wszystkie ankiety i badania muszą być zatwierdzone wcześniej, a ich realizacja nie może odbywać się bezpośrednio wśród uczniów i nauczycieli bez potrzeby.

Gwarancje dla pracy w godzinach pozalekcyjnych

Usługi pozalekcyjne, które stały się standardem w chińskich szkołach, będą teraz lepiej uregulowane. Ich czas trwania musi być zsynchronizowany z godzinami zakończenia pracy rodziców. Wprowadzono możliwość elastycznych godzin pracy dla nauczycieli uczestniczących w tych programach.

Ważne jest, iż wynagrodzenie za pracę w ramach zajęć pozalekcyjnych musi być odpowiednio wynagradzane. Uczestnictwo w nich nie może być warunkiem awansu zawodowego ani udziału w konkursach o nagrody. Szkoły mogą angażować firmy zewnętrzne, ale tylko po wcześniejszym sprawdzeniu i wpisaniu ich do rejestru dostawców.

Monitorowanie i kontrola skuteczności reformy

Aby zapewnić realne wdrożenie zmian, Ministerstwo Edukacji uruchomiło system monitorowania obciążeń nauczycieli. W całej kraju powstaną punkty obserwacyjne, a do nadzoru zostaną zaangażowane nie tylko urzędnicy, ale także niezależne instytucje i media. Dostępne będą linie telefoniczne, skrzynki e-mail oraz kody QR umożliwiające anonimowe zgłaszanie naruszeń.

Każde zgłoszenie będzie podlegało natychmiastowej analizie, a przypadki systematycznych naruszeń będą skutkować ostrzeżeniami, wezwaniami do wyjaśnień, a w skrajnych sytuacjach – sankcjami wobec odpowiedzialnych jednostek. Sytuacje prowadzące do negatywnej opinii publicznej będą podlegać ścisłej odpowiedzialności.

Koordynacja międzyresortowa i walka z krótkowzrocznością

Reforma nie będzie działać w izolacji. Ministerstwo Edukacji zobowiązało się do współpracy z Komitetami Partyjnymi, służbami kadr, policją i służbami internetowymi w celu zwalczania nadmiernych obciążeń. Osoby odpowiedzialne za tworzenie „pokaźnych projektów” mających na celu poprawę pozycji w rankingu, będą identyfikowane i karane.

Współpraca z prokuraturą i organami nadzoru ma zapewnić transparentność i skuteczność działań. Media będą zachęcane do promowania szacunku dla nauczycieli, a nie do krytykowania ich za braki wynikające z presji systemowej.

Droga do szacunku dla zawodu nauczyciela

Nowe środki to nie tylko techniczne zmiany w administracji, ale także przełomowa próba zmiany kultury zarządzania w sektorze edukacji. Przez wiele lat nauczyciele byli traktowani jako siła robocza dostępna dla wszelkich zadań publicznych – od pilnowania rzek po organizację festynów. Teraz rząd chiński wyraźnie stwierdza, iż czas na zmianę.

Celem nie jest ograniczenie odpowiedzialności nauczycieli, ale ochrona ich czasu i energii dla rzeczy najważniejszych: uczniów. Reforma może stać się modelem dla innych państw walczących z biurokratyzacją systemu oświaty.

Źródła: