Budżet obywatelski – paradoks głosowania na samochód dla Straży Miejskiej?

Budżet obywatelski to narzędzie, które daje mieszkańcom możliwość decydowania o tym, jak wydać część publicznych pieniędzy. W Chełmie, podobnie jak w wielu innych miastach, ta inicjatywa cieszy się rosnącym zainteresowaniem. Jednak w najnowszej edycji Budżetu Obywatelskiego Miasta Chełm pojawił się zaskakujący projekt, który wzbudził dyskusje: zakup samochodu dla Straży Miejskiej. Czy to normalne, iż mieszkańcy głosują na taki cel? Czy to przejaw odpowiedzialności społecznej, czy raczej paradoks w myśleniu o potrzebach lokalnej społeczności?
Budżet Obywatelski w Chełmie – jak to działa.
Budżet obywatelski w Chełmie umożliwia mieszkańcom zgłaszanie i wybieranie projektów, które mają poprawić jakość życia w mieście. W 2025 roku, zgodnie z harmonogramem, głosowanie na projekty odbędzie się w dniach 8-12 września, a do rozdysponowania jest 2,8 miliona złotych. Mieszkańcy mogą wybierać spośród projektów osiedlowych, ogólnomiejskich oraz tych z kategorii zielonego budżetu. Głosowanie odbywa się głównie elektronicznie na stronie chelm.budzet-obywatelski.org, a dla osób bez dostępu do internetu przygotowano punkty stacjonarne, m.in. w Urzędzie Miasta.
Wśród propozycji znajdują się różnorodne pomysły: od modernizacji placów zabaw, przez zakup drona antysmogowego, po inwestycje w zieleń miejską. Jednak jednym z projektów, który wzbudził szczególne emocje, jest propozycja zakupu nowego samochodu dla Straży Miejskiej. Dlaczego mieszkańcy mieliby popierać taki projekt i czy jest to zgodne z duchem budżetu obywatelskiego?
Samochód dla Straży Miejskiej – dlaczego budzi kontrowersje?
Na pierwszy rzut oka zakup samochodu dla Straży Miejskiej wydaje się pomysłem odległym od typowych oczekiwań wobec budżetu obywatelskiego. zwykle mieszkańcy głosują na projekty, które bezpośrednio poprawiają ich codzienne życie: nowe place zabaw, remonty chodników, oświetlenie ulic czy inicjatywy kulturalne. Samochód dla Straży Miejskiej kojarzy się raczej z wydatkami, które powinno pokryć miasto z własnego budżetu, a nie z puli przeznaczonej na inicjatywy obywatelskie.
Zwolennicy projektu argumentują, iż nowy pojazd mógłby zwiększyć skuteczność działań Straży Miejskiej, np. w zakresie patrolowania miasta, reagowania na zgłoszenia czy egzekwowania przepisów dotyczących spalania odpadów (szczególnie w kontekście uchwały antysmogowej). W Chełmie, gdzie jakość powietrza jest istotnym problemem, taki zakup mógłby przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa ekologicznego. Na przykład, w poprzedniej edycji budżetu obywatelskiego zgłoszono projekt zakupu drona antysmogowego, który miał wspierać Straż Miejską w monitorowaniu jakości powietrza.
Jednak krytycy wskazują na paradoks: dlaczego mieszkańcy mieliby finansować podstawowe wyposażenie służb miejskich, skoro jest to zadanie samorządu? Budżet obywatelski został stworzony, by realizować oddolne inicjatywy, które nie mieszczą się w standardowym budżecie miasta. Głosowanie na samochód dla Straży Miejskiej może być postrzegane jako przenoszenie odpowiedzialności za podstawowe funkcjonowanie służb na mieszkańców, co budzi pytania o priorytety i sposób zarządzania miejskimi funduszami.
Czy to normalne?
To, iż mieszkańcy głosują na samochód dla Straży Miejskiej, może wydawać się nietypowe, ale nie jest to zjawisko odosobnione. W wielu miastach w Polsce w ramach budżetów obywatelskich pojawiały się projekty wspierające służby publiczne, takie jak straż pożarna czy policja. Przykładem może być zakup sprzętu dla OSP czy remonty komisariatów. W Chełmie projekt samochodu dla Straży Miejskiej wpisuje się w szerszy trend, gdzie mieszkańcy dostrzegają potrzebę wzmacniania bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Z drugiej strony, takie projekty rodzą pytanie o granice budżetu obywatelskiego. Czy powinien on służyć do finansowania podstawowego wyposażenia służb, czy raczej do realizacji bardziej kreatywnych, społecznościowych pomysłów? W Chełmie w 2024 roku wśród zwycięskich projektów znalazły się m.in. modernizacja placów zabaw, budowa wiat parkowych czy zakup książek do biblioteki. Czy samochód dla Straży Miejskiej wpisuje się w tę wizję? To zależy od perspektywy mieszkańców.
Co to mówi o nas?
Głosowanie na samochód dla Straży Miejskiej może być odbiciem potrzeb mieszkańców Chełma, którzy czują, iż bezpieczeństwo i porządek w mieście wymagają wzmocnienia. Może to również świadczyć o braku zaufania do tego, iż miasto samo sfinansuje takie inwestycje. Paradoks polega na tym, iż budżet obywatelski, który miał być narzędziem oddolnej demokracji, staje się w tym przypadku sposobem na załatanie dziur w budżecie miejskim.
Warto zadać sobie pytanie: czy takie projekty jak samochód dla Straży Miejskiej powinny w ogóle trafiać na listy do głosowania? Być może potrzebne są wyraźniejsze kryteria, które określą, jakie projekty mogą być finansowane w ramach budżetu obywatelskiego, by uniknąć sytuacji, w których mieszkańcy czują się zmuszeni do wspierania podstawowych funkcji miasta.
Budżet obywatelski w Chełmie to szansa na realizację pomysłów, które zmieniają miasto na lepsze. Projekt zakupu samochodu dla Straży Miejskiej, choć kontrowersyjny, pokazuje, jak różnorodne mogą być priorytety mieszkańców. Czy jest to normalne? To zależy od tego, jak postrzegamy rolę budżetu obywatelskiego – jako narzędzia do realizacji marzeń społeczności czy jako sposób na wspieranie podstawowych potrzeb miasta. Jedno jest pewne: takie projekty jak ten prowokują do dyskusji o tym, co naprawdę jest ważne dla Chełma i jak najlepiej wykorzystać publiczne pieniądze.
Głosowanie w ramach Budżetu Obywatelskiego Miasta Chełm trwa do 12 września 2025 roku. Zachęcamy mieszkańców do zapoznania się z pełną listą projektów na stronie chelm.budzet-obywatelski.org i oddania głosu na te, które najlepiej odpowiadają ich wizji rozwoju miasta.