15 godzin temu
Komisja Europejska chce przyspieszyć modernizację unijnej infrastruktury energetycznej, obniżyć ceny energii i wzmocnić niezależność UE od importu paliw kopalnych. Nowy Pakiet Europejskich Sieci oraz inicjatywa Autostrad Energetycznych budzą zarówno poparcie, jak i obawy państw członkowskich oraz organizacji pozarządowych.
Przedstawiony przez Komisję Europejską Pakiet Europejskich Sieci ma umożliwić efektywniejszy przepływ energii między państwami członkowskimi, przyspieszyć elektryfikację oraz integrację odnawialnych źródeł energii. najważniejsze znaczenie ma lepsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury oraz rozwój nowych, transgranicznych połączeń.
– Pakiet Europejskich Sieci to coś więcej niż tylko polityka. To nasze zobowiązanie do budowania włączającej przyszłości, w której każda część Europy czerpie korzyści z rewolucji energetycznej – podkreśliła wiceprzewodniczącą Komisji Europejskiej ds. czystej, sprawiedliwej i konkurencyjnej transformacji Teresa Ribera.
Również komisarz ds. energii Dan Jørgensen wskazuje, iż infrastruktura przesyłowa ma znaczenie strategiczne: „Prawdziwie wzajemnie połączony i zintegrowany system energetyczny stanowi fundament silnej i niezależnej Europy”.
Finansowanie, ceny energii i luka infrastrukturalna
Komisja proponuje nowe mechanizmy finansowania, w tym łączenie inwestycji transgranicznych i tworzenie specjalnych jednostek celowych, aby przyciągnąć kapitał publiczny i prywatny. Istotnym elementem ma być także sprawiedliwy podział kosztów, tak aby nie obciążać nadmiernie lokalnych konsumentów.
Potrzeba zmian wynika między innymi z utrzymujących się wysokich cen energii. W 2024 r. ceny energii elektrycznej w Europie były choćby trzykrotnie wyższe niż w Chinach i USA, a w pierwszej połowie 2025 r. średnie ceny dla konsumentów wahały się od 0,104 do 0,3835 euro za kWh w zależności od kraju.
Komisja zapowiada również znaczące zwiększenie środków na bezpieczeństwo energetyczne.
– W następnych wieloletnich ramach finansowych chcemy wydać pięć razy więcej pieniędzy na bezpieczną energię – zapowiedział Jørgensen.
Centralne planowanie i rozwój OZE
Jednym z kluczowych elementów pakietu jest wzmocnienie planowania na poziomie unijnym. Zdaniem Komisji bez takiego podejścia nie będzie możliwe obniżenie cen energii ani skuteczna dekarbonizacja.
– Komisja proponuje większe planowanie odgórne. To absolutnie niezbędne, jeżeli chcemy obniżyć ceny energii w Europie, zapewnić niezależność i wspierać dekarbonizację gospodarki – argumentuje Jørgensen.
Komisarz zwraca też uwagę na tempo rozwoju odnawialnych źródeł energii.
– W zeszłym roku wdrożyliśmy 78 gigawatów nowych odnawialnych źródeł energii, w tym roku 89 gigawatów. To wszystko dobra wiadomość, ale potrzebujemy jeszcze więcej – podkreśla.
Polska: poparcie dla inwestycji, sprzeciw wobec nadmiernej centralizacji
Polski sekretarz stanu w Ministerstwie Energii Wojciech Wrochna zwracał uwagę na konieczność dostosowania unijnych mechanizmów do sytuacji geopolitycznej regionu.
Polska, jak podkreślał, od lat korzysta z programu Connecting Europe Facility.
– Kolejne finansowanie to zdecydowanie dobre rozwiązanie – ocenił Wrochna, apelując jednocześnie o wsparcie inwestycji w infrastrukturę międzysystemową, istotną także z punktu widzenia bezpieczeństwa Ukrainy.
Jednocześnie Warszawa obawia się nadmiernej centralizacji planowania sieci.
– Będziemy sprzeciwiać się centralizowaniu rozwiązań i centralizowaniu planowania sieci bez odpowiedniego uwzględnienia tego, w jaki sposób te plany centralne wpłyną na rozwój sieci krajowej – zaznaczył Wrochna.
Głos organizacji pozarządowych: korzyści i ryzyka
Pozytywnie propozycje Komisji ocenia Thomas Lewis z Climate Action Network Europe, wskazując na znaczenie wspólnego podejścia do połączeń transgranicznych.
– Potrzebujemy podejścia unijnego do naszych połączeń transgranicznych – podkreśla.
Ekspert chwali także projekty OZE, które mają przynosić korzyści lokalnym społecznościom. Jednocześnie ostrzega przed osłabieniem standardów środowiskowych.
– Rozcieńczanie ocen środowiskowych szkodzi naszym celom w zakresie bioróżnorodności – zaznacza.
Najbardziej krytycznie Lewis ocenia jeden z projektów w ramach inicjatywy Autostrad Energetycznych, wskazując na jego sprzeczność z celami niezależności i dekarbonizacji.
Autostrady Energetyczne i odejście od rosyjskich surowców
Inicjatywa ośmiu Autostrad Energetycznych, zapowiedziana przez Ursulę von der Leyen, ma odpowiadać na najpilniejsze potrzeby infrastrukturalne i przyspieszyć realizację projektów OZE, magazynowania energii i ładowania pojazdów elektrycznych.
Równolegle Bruksela przygotowuje kolejne kroki w kierunku pełnego uniezależnienia się od Rosji.
– Zakazujemy importu rosyjskiego gazu – zapowiedział Jørgensen, dodając, iż na początku przyszłego roku Komisja przedstawi propozycję legislacyjną dotyczącą zakazu pozostałego importu ropy.
CBAM i kooperacja z Ukrainą
Jednym z newralgicznych tematów pozostaje CBAM, czyli mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂. Polska domaga się wyłączeń dla eksportu operatorskiego energii z Ukrainą.
– Ten eksport energii międzyoperatorskiej tak naprawdę zabezpiecza bezpieczeństwo pracy systemu ukraińskiego – wyjaśniał Wrochna, apelując o szybkie wprowadzenie wyłączeń wraz z początkiem obowiązywania CBAM.
Sekretarz stanu podkreślał również konieczność dialogu między centralnym planowaniem a operatorami krajowych sieci:
– Musimy znaleźć sposób na adekwatną współpracę i dialog… ponieważ obawiamy się, iż jeżeli nie zapewnimy tego dialogu, to rezultaty będą bardzo złe – dodaje.
