Banyś: Cybernetyczna analiza konfliktów – Anglia kontra Indie

O metodzie analizy

Cybernetyczny wzorzec i metoda analizy procesów sterowania międzynarodowego (metoda Kosseckiego) od ponad 40 lat pozwala trafnie przewidywać konflikty międzynarodowe, a także wskazywać momenty historycznych zmian, kiedy to potencjały sterownicze konkurencyjnych państw zrównywały się ze sobą lub gdy jedne z nich zyskiwały znaczącą (co najmniej dwukrotną) przewagę nad konkurentem. O samej metodzie analizy nasz instytut pisał już wielokrotnie, w tym między innymi na łamach „Nowoczesnej Myśli Narodowej” (nr 1)¹ oraz w ramach wykładów Narodowej Akademii Informacyjnej². Tym razem, na bazie wspomnianej już wyżej metody i przy pomocy prostych grafik, przybliżymy państwu historię walk tych systemów (państw), których interesujące kontynuacje toczą się w czasach nam współczesnych.

Anglia podbija Indie

Nasz cykl rozpoczniemy od starcia angielsko-indyjskiego, które rozpoczęło się na przełomie XVII i XVIII wieku, kiedy to prywatna angielska firma Kompania Wschodnioindyjska³ rozpoczęła kolonizację podbitych terytoriów Indii, posuwając się niekiedy – jak w roku 1858, gdy wybuchło antyangielskie powstanie sipajów – do krwawych mordów i masakr. Działalność Kompanii Wschodnioindyjskiej zapoczątkowała królowa angielska Elżbieta I, nadając jej przywilej monopolu handlowego z Indiami Wschodnimi⁴. Na terenach kolonizowanych przez Brytyjczyków instytucja ta miała szerokie uprawnienia polityczne i administracyjne, daleko wykraczające poza tradycyjny handel. Mogła utrzymywać własną armię, zawierać układy polityczne i sojusze, wypowiadać wojnę, miała prawo do posiadania własnej waluty i pobierania podatków. „Orkowie” znad Tamizy byli odpowiedzialni także za okrutne zbrodnie na narodzie chińskim⁵, ale to temat na osobny artykuł.

W roku 1858 posiadłości Kompanii Wschodnioindyjskiej upaństwowiono, a sama firma została rozwiązana w roku 1874, u szczytu potęgi Imperium Brytyjskiego. Wtedy to też – a dokładniej w roku 1877 – Wiktoria (z niemieckiej dynastii Hanowerskiej, która dodatkowo przez swe małżeństwo była spowinowacona z niemieckim rodem Koburgów) została ogłoszona Cesarzową Indii.

Warto też zwrócić uwagę na odmienny od bizantynizmu niemieckiego sposób (metodę) jakim Anglosasi posługiwali się przy podbijaniu i zarządzaniu kolonizowanymi terytoriami. Tutaj główny ciężar wyzysku spoczywał na prywatnych korporacjach, ponieważ to właśnie motywacje ekonomiczne są tymi, które dominują wśród narodów anglosaskich – innym przykładem niż angielski jest tutaj historia założonej w 1899 roku korporacji United Fruit Company, której sukcesorem jest Chiquita Brands International. Korporacja ta – w imieniu SZAP⁶ – władała kiedyś ogromnymi obszarami plantacji w Ameryce Łacińskiej (np. 80% ziem uprawnych Hondurasu należało do UFC), była w stanie obalać niezależne od Waszyngtonu rządy i tworzyć marionetkowe tzw. „republiki bananowe”.

Hindus władcą Anglii

Jednak w 2022 roku historia się odwróciła i to Hindus Rishi Sunak stał się najbardziej wpływową osobą londyńskiego parlamentu. Można więc niejako powiedzieć, iż 25 października 2022 roku Hindus pomścił swych rodaków, stając się władcą Anglii. Dlaczego tak się stało? Wyjaśnieniem tej zagadki na poziomie strategicznym jest poniższa grafika (rys.1), która powinna zostać uzupełniona jeszcze o relacje chińsko-amerykańskie, ale choćby i bez tego, na tak wysokim poziomie ogólności, można łatwo zauważyć, iż sterownicze wyprzedzenie Anglii przez Indie jest tym, co umożliwiło Hindusom rozpoczęcie procesu upokorzenia Anglików.

Jeszcze słów kilka o czytaniu wykresów i grafik

Wykres na rysunku 1. pokazuje jak na przestrzeni ostatnich 320 lat zmieniały się potencjały sterownicze Anglii (w tym całego Imperium Brytyjskiego) oraz Indii. Tam gdzie wykresy te przecinają się (w roku 2022) mamy do czynienia ze zmianą na pozycji lidera w tej rywalizacji. Poniżej wykresu znajduje się nazwa państwa, które w danym okresie dominowało jako najsilniejszy system świata (np. w roku 1930 był to już SZAP a nie Anglia).

Rys. 1

Z kolei grafika na rysunku 2. przedstawia szczegóły przewagi jednego systemu nad drugim. I tak np. w roku 2000 Anglia posiadała trzyipółkrotną przewagę sterowniczą nad Indiami, a pod koniec roku 2022 to New Delhi dysponuje przewagą nad Londynem, która to przewaga jest 1,04 krotna.

Rys. 2

Tomasz Banyś
Instytut Cybernetycznych
Analiz Strategicznych
www.instytut-icas.pl

¹ T.Banyś, Silny, silniejszy, najsilniejszy…, Nowoczesna Myśl Narodowa nr 1. września 2020, str. 56, https://www.nowoczesnamysl.pl/wp-content/uploads/2020/09/NMN-nr1-wrzesien-2020.pdf.

² T.Banyś, MAS 06. Analiza procesów sterowania międzynarodowego – Tomasz Banyś, NAI Warszawa 11.05.2019, https://www.youtube.com/embed/zTuy1zu5kQA.

³ Około roku 1600 w Londynie powstaje Angielska Kompania Wschodnioindyjska. Była to korporacja zrzeszająca angielskich inwestorów, która po 1707 roku zmieniła nazwę na Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska.

⁴ Anglosaskie podejście do zarządzania kolonizowanymi terytoriami opiera się na prywatnych przedsiębiorstwach, ponieważ to właśnie motywacje ekonomiczne są tymi, które dominują wśród Anglosasów.

⁵ Angielska Kompania Wschiodnioindyjska rozpoczęła tam swą działalność już w roku 1614 zakładając swoją faktorię w Guangzhou (Kanton jest to nazwa z czasów kolonialnych).

⁶ SZAP – Stany Zjednoczone Ameryki Północnej.

Dziękujemy za zainteresowanie naszym czasopismem. Liczymy na wsparcie informacyjne: Państwa komentarze i polemikę z naszymi tekstami oraz nadsyłanie własnych artykułów. Można nas również wpierać materialnie.

Dane do przelewów:
Instytut Badawczy Pro Vita Bona
BGŻ BNP PARIBAS, Warszawa
Nr konta: 79160014621841495000000001

Dane do przelewów zagranicznych:
PL79160014621841495000000001
SWIFT: PPABPLPK