O cztery zabytkowe obrazy z kolekcji rodziny Marsów i Żelechowskich wzbogaciło się Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej. Dzieła ofiarował Bank Spółdzielczy w Limanowej.
W ubiegły piątek (21 listopada) w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej odbyła się wyjątkowa uroczystość. Zarząd Banku Spółdzielczego w Limanowej przekazał na ręce Dyrektor Muzeum Magdaleny Urbaniec cztery zabytkowe obrazy z kolekcji rodziny Marsów i Żelechowskich.
Bank wspiera dziedzictwo swoich założycieli
W oficjalnej części wydarzenia Prezes Zarządu Banku Marcin Kozdroń przekazując obrazy podkreślił: Misja naszego banku jest głęboko zakorzeniona w lokalnej społeczności. Wspieranie muzeum, szczególnie w zakresie ratowania pamiątek po naszych założycielach, jest dla nas zaszczytem i obowiązkiem. Inwestujemy w tożsamość regionu, aby te wyjątkowe dzieła mogły służyć edukacji i budowaniu świadomości historycznej przyszłych pokoleń.
Podziękowania dla Ambasadora Kultury
Uroczystość stała się okazją do wyrażenia wdzięczności wobec Zarządu Banku Spółdzielczego w Limanowej. Burmistrz Miasta Limanowa Jolanta Juszkiewicz wraz z Przewodniczącym Rady Miasta Leszkiem Mordarskim wręczyła na ręce Prezesa Zarządu Banku Marcina Kozdronia okolicznościowe podziękowania, podkreślając rangę społecznego zaangażowania banku.
Dziś nie tylko wzbogacamy nasze muzeum o unikatowe dziedzictwo, ale także honorujemy partnera, który udowadnia, iż instytucje finansowe mogą być prawdziwymi Ambasadorami Kultury – mówiła burmistrz. Zaznaczyła również, iż Bank Spółdzielczy w Limanowej po raz kolejny wykazał się głęboką wrażliwością i zrozumieniem dla historii Limanowszczyzny. Portrety rodziny Marsów i Żelechowskich – potomków Antoniego Józefa Marsa, założyciela limanowskiego banku – stanowią symboliczne połączenie historii prywatnej, lokalnej gospodarki oraz misji instytucji kultury.
Historia w obrazach
Na zakończenie spotkania Dyrektor Muzeum, Magdalena Urbaniec, przybliżyła historię portretów, a także postęp dotychczasowych badań nad kolekcją tych dzieł sztuki w zakresie ich pochodzenia, autentyczności, autorstwa i stanu konserwatorskiego. Poprzednią właścicielką portretów była Izabela Murzyn-Borzemska, córka znanego zakopiańskiego kolekcjonera Stanisława Murzyna, twórcy Tatrzańskiego Klubu Kolekcjonerów. Był on bliskim przyjacielem wnuka Augustyny Żelechowskiej z domu Mars (1846–1927), najstarszej córki Antoniego Józefa Marsa – właściciela dworu, w którym dziś mieści się muzeum.
Z niezwykłą kolekcją, liczącą łącznie 13 portretów, pracownicy muzeum zetknęli się po raz pierwszy w 2021 roku podczas wizyty w zakopiańskiej willi Izabeli Murzyn-Borzemskiej. Wówczas pojawiła się propozycja, aby obrazy powróciły do miejsca blisko związanego z ich pierwszą właścicielką. Kolekcja wymagała jednak wieloetapowych badań – zarówno autentyczności, jak i autorstwa oraz ekspertyz konserwatorskich. Aby ułatwić te prace, portrety zdeponowano w muzeum pod koniec 2021 roku.
Pierwsze badania w latach 2021–2022 przeprowadziła Anna Kulpa, historyk sztuki z MRZL. W 2023 roku analizy kontynuowali cenieni specjaliści: dr hab. Marcin Kaleciński, profesor Uniwersytetu Gdańskiego oraz dr Agnieszka Widacka-Biesaga z Muzeum Narodowego w Krakowie. W latach 2023–2024 całą kolekcję poddano także ekspertyzie konserwatorskiej prowadzonej przez dr. Janusza Czopa.
Badania potwierdziły związki portretów z Augustyną Żelechowską z domu Mars oraz jej mężem Kazimierzem Żelechowskim, bratem Franciszki Marsowej – żony Antoniego Józefa Marsa. Autorami dzieł są uznani polscy malarze XIX i początku XX wieku. Ze względu na wysoką wartość antykwaryczną, muzeum sukcesywnie odkupywało portrety od 2022 roku.
W przyszłości cała kolekcja wymaga dalszych prac konserwatorskich, które podniosą jej walory estetyczne oraz odsłonią dodatkowe szczegóły istotne dla identyfikacji portretowanych osób. w tej chwili zbiory prezentowane są na stałej wystawie „Historia w dewizce zapisana” w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej. W planach jest również stworzenie stałej ekspozycji poświęconej rodzinie Marsów – ostatniej rodzinie szlacheckiej zamieszkującej limanowski dwór.
Rodzina Marsów a początki bankowości w Limanowej
Antoni Józef Mars odegrał kluczową rolę w powstaniu instytucji finansowej, która stała się zalążkiem dzisiejszego Banku Spółdzielczego w Limanowej. To właśnie on w 1877 roku założył Towarzystwo Zaliczkowe w Limanowej – spółdzielnię kredytową opartą na wzajemnym zaufaniu i pomocy, mającą na celu wspieranie lokalnych gospodarstw rolnych. Jego idea wsparcia finansowego dla społeczności i ograniczenia lichwy stała się fundamentem tradycji banku, którą kontynuuje współcześnie limanowski bank.
Tekst. Bank Spółdzielczy w Limanowej
Fot. Zofia Kita
