Bank odmówił Ci kredytu? To może być dług-widmo. Sprawdź swój PESEL natychmiast!

Próbujesz wziąć kredyt hipoteczny, kupić telefon w abonamencie lub skorzystać z zakupów na raty, a system za każdym razem odpowiada „odmowa”? jeżeli nie masz pojęcia, dlaczego tak się dzieje, powód może być jeden i niezwykle groźny: widniejesz w rejestrze dłużników za zobowiązanie, o którym nigdy nie słyszałeś. To scenariusz, który dotyka coraz większej liczby Polaków, dowiadujących się o problemie w najmniej oczekiwanym momencie, gdy ich plany finansowe legną w gruzach. Problem w tym, iż wpis do Krajowego Rejestru Długów może pojawić się całkowicie bez Twojej wiedzy. Wystarczy, iż ktoś nieuczciwie wykorzystał Twój numer PESEL. Taki „dług-widmo” może skutecznie zablokować Twoje życie finansowe na długie miesiące, a jego usunięcie to walka z czasem i biurokracją.

Jak Twój PESEL trafia na umowę oszusta? Mechanizm jest prostszy niż myślisz

Mechanizm oszustwa jest niepokojąco prosty. Wystarczy, iż ktoś wejdzie w posiadanie Twojego numeru PESEL i użyje go podczas zawierania umowy pożyczki online, zakupu na raty czy podpisania umowy na usługi telekomunikacyjne. jeżeli następnie przestanie spłacać zobowiązanie, wierzyciel po upływie określonego czasu ma prawo zgłosić dług do Biura Informacji Gospodarczej (BIG), wskazując Twoje dane jako dłużnika. Zgodnie z prawem, musi upłynąć co najmniej 60 dni od terminu płatności, a dłużnik musi otrzymać wezwanie do zapłaty z informacją o zamiarze wpisu do rejestru co najmniej 30 dni wcześniej.

Problem w tym, iż powiadomienie najczęściej wysyłane jest na fałszywy adres lub numer telefonu podany przez oszusta. W efekcie, prawdziwy właściciel numeru PESEL nie ma pojęcia o narastającym problemie. Skąd biorą się takie luki? Często winne są procedury z przeszłości, gdy weryfikacja tożsamości była mniej rygorystyczna. Do najczęstszych przyczyn należą:

• Umowy zawierane online: Niektóre firmy pożyczkowe lub sklepy weryfikują tożsamość jedynie przez SMS lub e-mail, bez fizycznego sprawdzania dowodu osobistego.
• Sprzedaż telefoniczna: W trakcie rozmowy wystarczy podać dane z pamięci, co otwiera pole do nadużyć.
• Wykorzystanie skradzionych dokumentów: Oszuści dysponujący zdjęciem lub kserokopią Twojego dowodu mają komplet danych potrzebnych do zaciągnięcia zobowiązania.
• Błędy systemowe i zaniedbania: Pomyłki przy wprowadzaniu danych lub niedokładne sprawdzanie dokumentów przez pracowników.
• Cesje wierzytelności: Szczególnie niebezpieczne są sytuacje, gdy firma windykacyjna kupuje stary pakiet długów. Wtedy mogą „uaktywnić się” zobowiązania sprzed lat, oparte na wadliwej dokumentacji.

Konsekwencje są brutalne. Zablokowany kredyt to dopiero początek

Pan Marek z Krakowa boleśnie przekonał się o skutkach „długu-widmo”. Gdy bank odrzucił jego wniosek o kredyt hipoteczny, był w szoku. Po dokładnym sprawdzeniu okazało się, iż od trzech lat widnieje w KRD za niespłaconą pożyczkę w firmie, o której istnieniu nie miał pojęcia. Ktoś wziął chwilówkę online, podając jego PESEL i fałszywy adres zamieszkania. Firma pożyczkowa wysyłała wezwania na zły adres, a w końcu wpisała go do rejestru. Usunięcie wpisu zajęło Panu Markowi ponad dwa miesiące, w trakcie których musiał złożyć zawiadomienie na policję i udowadniać swoją niewinność. W tym czasie przepadła mu okazja zakupu wymarzonego mieszkania.

Negatywny wpis w BIG to niemal natychmiastowa blokada finansowa. Banki i instytucje pożyczkowe automatycznie sprawdzają te bazy przy każdym wniosku. Ale to nie wszystko. Problemy mogą pojawić się również przy próbie:

• podpisania umowy na abonament telefoniczny lub internet,
• wzięcia sprzętu AGD/RTV na raty,
• zawarcia umowy leasingu na samochód,
• a choćby wynajmu mieszkania, gdyż coraz więcej właścicieli weryfikuje najemców.

Co gorsza, wpis nie musi być wynikiem oszustwa. Może powstać przez zwykłą pomyłkę w systemie lub błąd urzędnika. Niezależnie od przyczyny, ciężar udowodnienia niewinności i wyczyszczenia swojej historii spoczywa na Tobie.

Jak sprawdzić, czy masz „dług-widmo”? Prosta instrukcja krok po kroku

Pierwszą i najważniejszą linią obrony jest proaktywne działanie. Nie czekaj, aż bank odmówi Ci kredytu. Regularne sprawdzanie swojego statusu w rejestrach dłużników to absolutna podstawa. Zgodnie z ustawą, każda osoba fizyczna ma prawo raz na 6 miesięcy bezpłatnie sprawdzić informacje na swój temat w każdym z głównych Biur Informacji Gospodarczej (jak KRD, ERIF czy BIG InfoMonitor).

Aby to zrobić, wystarczy wejść na stronę internetową wybranego biura, założyć konto i potwierdzić swoją tożsamość. zwykle odbywa się to poprzez wykonanie przelewu weryfikacyjnego na kwotę 1 zł (która jest zwracana) lub załączenie skanu dowodu osobistego. Po weryfikacji uzyskasz dostęp do raportu, w którym znajdziesz nie tylko informacje o ewentualnych długach, ale także listę firm i instytucji, które w ostatnim czasie pytały o Twoje dane. Warto również aktywować płatne alerty SMS lub e-mail, które natychmiast poinformują Cię o każdej próbie sprawdzenia Twojego numeru PESEL w bazie. To najszybszy sposób na wykrycie próby oszustwa.

Odkryłeś fałszywy wpis? Oto co musisz zrobić. Masz tylko 14 dni!

Jeśli odkryjesz w raporcie zobowiązanie, które nie jest Twoje, musisz działać natychmiast. Prawo daje Ci 14 dni na reakcję od momentu, w którym dowiedziałeś się o wpisie. Nie ignoruj sprawy, choćby jeżeli wydaje się absurdalna. Pierwszym krokiem jest oficjalny kontakt z wierzycielem, który dokonał wpisu. Zażądaj przedstawienia kopii umowy i wszelkich dokumentów, które mają potwierdzać istnienie długu. jeżeli firma nie jest w stanie ich dostarczyć lub dokumenty noszą znamiona fałszerstwa, masz mocne podstawy do dalszych działań.

Kolejnym krokiem jest złożenie zawiadomienia na policję o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, czyli wyłudzenia i bezprawnego wykorzystania Twoich danych osobowych. Równolegle złóż oficjalną skargę do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO) za nielegalne przetwarzanie Twoich danych. Pamiętaj, iż na wierzycielu, który nie usunie spłaconego (lub nieistniejącego) długu w ciągu 14 dni, ciąży ryzyko kary finansowej do 30 000 złotych. To potężny argument, który powinien zmotywować go do szybkiego wyjaśnienia sprawy i usunięcia błędnego wpisu.