3 dni temu
Sektor energetyczny Azji Środkowej, mimo iż dysponuje ogromnym potencjałem odnawialnych źródeł energii, przez cały czas jest zależny od paliw kopalnych. Międzynarodowa Agencja Energii Odnawialnej (IRENA) opublikowała najnowszy roczny raport statystyczny na temat odnawialnych źródeł energii (OZE) na świecie.
IRENA (Międzynarodowa Agencja Energii Odnawialnej) jest międzyrządową organizacją z siedzibą w Abu Zabi, założoną w 2009 roku w celu wspierania wszystkich form energii odnawialnej. Organizacja zrzesza 170 państw, w tym wszystkie kraje Azji Środkowej. Kolejnych 14 państw jest w trakcie procesu akcesyjnego.
Według opublikowanych danych Azja Środkowa odniosła pewien sukces w przejściu na zieloną” energię w latach 2015–2024, jednak sektor energetyczny przez cały czas pozostaje w przeważającej mierze „czerwony”. Tylko kilka państw w regionie wykazało się systematycznym podejściem do przechodzenia na odnawialne źródła energii, podczas gdy inne ograniczyły się do drobnych kroków. Łączna moc zainstalowana odnawialnych źródeł energii w regionie w 2024 roku wyniosła 19 583 MW (w tym 2 MW w Turkmenistanie), co stanowi wzrost tylko o 47% w porównaniu z rokiem 2015.
Dzieje się tak pomimo faktu, iż na całym kontynencie (Azja) łączna zainstalowana moc instalacji OZE wzrosła trzykrotnie (z 722,7 GW w 2015 roku do 2382 GW w 2024 roku), a na całym świecie – dwukrotnie.
Uzbekistan osiągnął największy wzrost mocy odnawialnych źródeł energii wśród państw Azji Środkowej– ponad dwukrotnt. Tak znaczący wzrost wynika z budowy nowych elektrowni słonecznych (o łącznej mocy 2275 MW), elektrowni wodnych (511 MW) i elektrowni wiatrowych (500 MW). Udział odnawialnych źródeł energii w całkowitej mocy elektrycznej kraju wzrósł w tym okresie z 14,2% do 24,4%.
Kazachstan również znacząco zwiększył moc odnawialnych źródeł energii – o 93,1% (z 2807 MW w 2015 roku do 5419 MW w 2024 roku). Wzrost osiągnięto głównie dzięki budowie nowych elektrowni wiatrowych (o mocy 1336 MW), elektrowni słonecznych (1139 MW) i elektrowni wodnych (132 MW). Udział odnawialnych źródeł energii w całkowitej mocy elektroenergetycznej kraju wzrósł z 13,2% w 2015 roku do 22% w 2024 roku.
Tadżykistan pozostaje liderem pod względem wykorzystywanej mocy odnawialnych źródeł energii w regionie, pomimo faktu, iż państwu udało się zwiększyć tę moc jedynie o 15,8%, z 4957 MW do 5738 MW w latach 2015–2024. Producentami „zielonej” energii w tym kraju są elektrownie wodne. Udział odnawialnych źródeł energii, według IRENA, uległ zmniejszeniu w tym okresie z 92,2% w 2015 roku do 88,9%. Tymczasem Ministerstwo Energetyki Tadżykistanu twierdzi, iż kraj w tej chwili produkuje 98% energii elektrycznej ze źródeł hydroenergetycznych i zajmuje szóste miejsce na świecie pod względem udziału produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Według danych urzędu statystycznego kraju, w 2024 roku 92,6% energii elektrycznej wyprodukowano w elektrowniach wodnych, a niewielką część (tylko 1,2 miliona kWh) w elektrowniach słonecznych.
Według IRENA, zainstalowana moc odnawialnych źródeł energii w Kirgistanie spadła natomiast (o 11,4%) – z 3677 MW w 2015 roku do 3258 MW w 2024 roku. Jest to związane z wyłączeniem z eksploatacji niektórych elektrowni wodnych. Udział zielonej energii w całkowitej mocy elektroenergetycznej kraju spadł z 85,3% w 2015 roku do 77,9% w 2024 roku.
Azja Środkowa jest uważana za region o dużym potencjale o ile idzie o odnawialne źródła energii, od energii wodnej i słonecznej po energię wiatrową i geotermalną. Ze względu na swoje położenie geograficzne, dużą liczbę dni słonecznych, obecność górskich rzek i rozległych równin, kraje tego regionu mają niezbędne warunki naturalne do zrównoważonego rozwoju energetycznego. Według badań Uniwersytetu Azji Środkowej, techniczny potencjał hydroenergetyczny państw regionu wynosi około 542 miliardów kilowatogodzin rocznie. Mimo imponujących wolumenów, duża część potencjału pozostaje niewykorzystana. Według oficjalnych danych, w Tadżykistanie wykorzystywanych jest zaledwie około 5% potencjału, a w Kirgistanie nieco ponad 10%.
Za kolejny obiecujący obszar uważa się energię słoneczną. Stosunkowo duży potencjał techniczny odnotowano w Kazachstanie – do 3,76 milionow MW. Uzbekistan i Turkmenistan mogą wygenerować odpowiednio do 180 i 210 tysięcy MW. W Tadżykistanie i Kirgistanie wskaźniki te są niższe, ale przez cały czas wystarczająco wysokie, aby pokryć lokalne zapotrzebowanie na energię. Energetyka wiatrowa jest reprezentowana nierównomiernie: największy potencjał ponownie posiada Kazachstan – do 354 tysięcy MW. W Uzbekistanie, Turkmenistanie i niektórych regionach Kirgistanu istnieją lokalne strefy o korzystnych warunkach, ale są one wciąż słabo wykorzystywane.
Jeśli chodzi o energię geotermalną, największy potencjał mają Kazachstan i Uzbekistan – odpowiednio do 54 tys. i 1 tysięcy MW.
Mimo ogromnego potencjału, rzeczywisty udział odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym państw Azji Środkowej pozostaje niezwykle niski. Eksperci jako główne przeszkody podają przestarzałą infrastrukturę, niewystarczającą koordynację międzyregionalną , słabe ramy prawne i ograniczony dostęp do inwestycji. Eksperci twierdzą także, iż bez ukierunkowanej polityki, wsparcia instytucjonalnego i międzynarodowego finansowania, realizacja potencjału energetycznego regionu będzie postępować niezwykle powoli, chociaż w kontekście globalnych wyzwań klimatycznych i chęci zmniejszenia zależności od paliw kopalnych, kraje regionu mają szansę zająć ważne miejsce w transformacji energetycznej Eurazji.
Źródło: Asia Plus
Opracowanie BIS – Biuletyn Informacyjny Studium
