Adam didur polski śpiewak, jeden z najznakomitszych basów przełomu xix i xx wieku.

ADAM DIDUR POLSKI ŚPIEWAK, JEDEN Z NAJZNAKOMITSZYCH BASÓW PRZEŁOMU XIX i XX WIEKU.

Adam Didur urodził się 24 grudnia 1874 w Woli Sękowej, zm. 7 stycznia 1946 w Katowicach– polski śpiewak; jeden z najznakomitszych basów przełomu XIX i XX w.

Był nieślubnym synem Wincenty Jasińskiej (ur. 1848) i (według przekazu najstarszej córki) ziemianina Jakuba Wiktora herbu Brochwicz (1814-1887), właściciela majątku dworskiego w Woli Sękowej. Jego matka była córką Józefa (leśniczego z Woli Sękowej koło Sanoka) i Karoliny Terleckiej, prawnuczki Barbary Potockiej z Wieliczki. Według różnych relacji dwa lata po urodzeniu syna, Jasińska wyszła za mąż (6 lutego 1876, w kościele św. Mikołaja w Nowotańcu) za miejscowego organistę wyznania greckokatolickiego Antoniego Didura (ur. 1852 roku), syna Prokopa (Ukraińca ze wsi Siechów w powiecie stryjskim) i Anny z domu Melnik, który zgodził się usynowić chłopca. Po raz pierwszy Adama Jasińskiego ochrzczono w niemowlęctwie w miejscowej cerkwi greckokatolickiej pw. św. Michała Archanioła w Woli Sękowej. Po raz drugi, zgodnie z metryką odnalezioną przez córkę już po śmierci ojca, w kościele rzymskokatolickim w Stryju w wieku 11 lat, 1 stycznia 1885 roku.

Po ukończeniu gimnazjum w 1911 roku wyjechał do Lwowa, rozpoczął naukę w Seminarium Nauczycielskim oraz wstąpił do chóru studenckiego na Uniwersytecie Lwowskim. W wieku 18 lat rozpoczął lekcje śpiewu u Walerego Wysockiego w Galicyjskim Towarzystwie Muzycznym we Lwowie. Dzięki stypendium miłośnika śpiewu zachwyconego jego głosem (ufundowanego przez skromnego urzędnika kolejowego Jana Raspa), wyjechał na dalsze studia muzyczne do Włoch. Karierę operową rozpoczął w 1894 r. na scenie teatru w Pinerolo koło Turynu w partii Ojca Gwardiana w Mocy przeznaczenia Giuseppe Verdiego. Występował często na scenie lwowskiego Teatru Wielkiego, we Lwowie nauczał także w Galicyjskim Towarzystwie Muzycznym. Śpiewał też na innych scenach włoskich, a następnie w Aleksandrii oraz w Kairze, gdzie odniósł sukcesy, m.in. w Aidzie Verdiego i Hugenotach Meyerbeera. Zaproszono go do udziału w wykonaniu IX Symfonii Beethovena z zespołem La Scali. Później śpiewał w Rio de Janeiro i Buenos Aires. w okresie 1898/99 śpiewał na scenie teatru w Messynie. W latach 1899–1903 był stałym solistą Opery Warszawskiej, a w 1903–06 ponownie śpiewał w mediolańskiej La Scali. 14 listopada 1908 r. zadebiutował tytułową rolą w operze Arriga Boita Mefistofeles na scenie nowojorskiej Manhattan Opera, a dwa dni później, na otwarciu sezonu w Metropolitan Opera w Aidzie Verdiego. Śpiewał tam partię Ramfisa w niezwykłym towarzystwie: partię tytułową śpiewała Emmy Destinn, w roli Amneris wystąpiła Louise Homer, Radamesem był Enrico Caruso, ojcem Aidy (Amonastro – król Etiopów) – Antonio Scotti, zaś całością przedstawienia dyrygował debiutujący również w Metropolitan Opera Arturo Toscanini. Zostawszy w 1914 r. solistą nowojorskiej Metropolitan Opera (MET) nie zrezygnował z europejskiej kariery. Na scenie MET występował 729 razy oraz miał 182 występy z zespołem MET w innych teatrach Ameryki.

Rozgłos zyskał także w Rosji, gdzie występował wielokrotnie. Sławy jego nie przyćmiły choćby występy wielkiego Fiodora Szalapina.

W 1932 roku wycofał się ze sceny i powrócił do kraju poświęcając się pracy pedagogicznej. W latach 30. był profesorem klasy operowej we Lwowie. Był m.in. odkrywcą i opiekunem artystycznym Wiktorii Calma. W 1936 roku wcielił się w rolę Jerzego Gila w filmie fabularnym pt. Amerykańska awantura (scenariusz: Światopełk Karpiński, reżyseria: Ryszard Ordyński), który nie zachował się do współczesności[5]. W latach 30. odwiedzał rodzinną Wolę Sękową, gdzie w miejscowym dworze mieszkał jego ojciec i córka Olga, której mężem został przedstawiciel rodu Wiktorów. Jego uczniem był tenor Zdzisław Pręgowski.

Po zakończeniu II Wojny Światowej w 1945 roku zorganizował Państwową Operę Śląską w Bytomiu, gdzie był jej pierwszym dyrektorem.

Miał wspaniały głos o rozległej skali, pozwalającej mu śpiewać niektóre partie barytonowe oraz znakomitą technikę i temperament aktorski. Do historii przeszły jego kreacje Borysa Godunowa w operze Musorgskiego, Mefista w Fauście Gounoda i Don Basilia w Cyruliku sewilskim Rossiniego.

Został pochowany na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach.

Adam Didur był dwukrotnie żonaty – po raz pierwszy z Angelą Arandą-Arelano (1874–1928), śpiewaczką meksykańską pochodzącą z Hiszpanii, z którą ożenił się w 1895 r. W 1929 poślubił francuską tancerkę Marguerite Vignon (związek trwał kilka lat). Z Angelą Arandą miał pięć córek: Ewa (ur. 1896, jej ojcem chrzestnym był Arturo Toscanini), Aniela (ur. 1898), Olga, Stanisława (ur. 1902), Maria (1905–1979, późniejsza tożsamość Mary Didur-Załuska). Dwie z nich zmarły w dzieciństwie na chorobę płuc (Aniela w 1916, Stanisława w 1918). Trzy pozostałe (Ewa, Olga i Mary) były śpiewaczkami operowymi, m.in. występującymi w Metropolitan Opera. Adam Didur wspólnie z trzema córkami 16 kwietnia 1926 r. występował w operze Faust wystawianej we Lwowie (Adam Didur grał Mefistofelesa, Ewa grała rolę Małgorzaty, Olga grała Martę, a Mary grała Siebla). Córka Mary Didur-Załuska po latach ustaliła dane biograficzne dotyczące ojca, w tym kwestie związane z jego urodzeniem.

Aleksander Szumański „Lwowskie Spotkania”