1 dzień temu
3 września 1980 roku, o godzinie 5:45, w Kopalni Węgla Kamiennego Manifest Lipcowy w Jastrzębiu-Zdroju podpisano dokument, który przeszedł do historii jako Porozumienie Jastrzębskie. To wydarzenie zakończyło kilkunastodniowy strajk górników i na trwałe zmieniło sytuację pracowniczą w całym kraju.
Fala protestów, która ogarnęła Polskę latem 1980 roku, nie ominęła Górnego Śląska i Zagłębia. Robotnicy żądali nie tylko podwyżek, ale przede wszystkim poprawy warunków pracy i poszanowania ich praw. W sierpniu powstały Międzyzakładowe Komitety Strajkowe, które koordynowały działania w poszczególnych regionach. W Jastrzębiu do protestu przyłączyły się kopalnie, a ich determinacja doprowadziła do podjęcia rozmów z przedstawicielami władz PRL.
Kto podpisał porozumienie?
„Protokół porozumienia zawartego przez Komisję Rządową i Międzyzakładowy Komitet Strajkowy” podpisali przedstawiciele obu stron. Stronę strajkujących reprezentowali m.in. Jarosław Sienkiewicz (przewodniczący), Tadeusz Jedynak i Stefan Pałka. Po stronie rządowej podpisy złożyli m.in. wicepremier Aleksander Kopeć, sekretarz KC PZPR Andrzej Żabiński oraz minister górnictwa Włodzimierz Lejczak.
Co zmieniło Porozumienie Jastrzębskie?
Dokument potwierdzał wcześniejsze ustalenia zawarte w Gdańsku, ale wprowadzał też rozwiązania szczególnie ważne dla górników i pracowników przemysłu ciężkiego. Najważniejsze zapisy to:
- zniesienie 4-brygadowego systemu pracy w górnictwie, który zmuszał do pracy także w niedziele i święta,
- zobowiązanie rządu do przygotowania ustawy obniżającej wiek emerytalny w górnictwie,
- wprowadzenie wolnych sobót i niedziel od 1 stycznia 1981 roku – zapis, który stał się później źródłem ogólnopolskiego sporu,
- wpisanie pylicy płuc do wykazu chorób zawodowych,
- realizacja szeregu postulatów socjalno-bytowych.
Źródło: IPN w KatowicachDlaczego było to ważne?
Porozumienie Jastrzębskie stało się jednym z trzech fundamentalnych porozumień społecznych lata 1980 roku – obok gdańskiego i szczecińskiego. To właśnie dzięki nim powstał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”, który niedługo zjednoczył miliony Polaków walczących o godność i prawa pracownicze.
45 lat później
Dziś, 3 września 2025 roku, mija dokładnie 45 lat od tamtego przełomowego wydarzenia. Rocznica jest okazją do przypomnienia, iż walka o prawa pracownicze, godne warunki pracy i sprawiedliwość społeczną miała swoje korzenie także tutaj – na Śląsku. To właśnie głos górników i robotników przemysłowych zadecydował o sile ruchu, który zmienił bieg historii Polski.
