1 godzina temu
Sejm musi przyjąć nową ustawę do 21 grudnia 2025 roku. Przepisy wprowadzają obowiązek zgłoszenia wyrobów zawierających azbest do urzędu gminy w ciągu sześciu miesięcy od wejścia ustawy w życie. Za brak deklaracji właściciele zapłacą od 500 do 5000 złotych rocznie. Wszystkie wyroby z azbestem muszą zniknąć z Polski do końca 2032 roku. Problem dotyczy około 2 milionów Polaków oraz 54 tysięcy przedsiębiorców.
Zdjęcie poglądowe. Fot. Warszawa w Pigułce
Nowe zasady zgłaszania azbestu w gminie
Projekt ustawy o wyrobach zawierających azbest, oznaczony symbolem UC60, trafił 8 października 2025 roku do Komitetu Rady Ministrów do Spraw Cyfryzacji. Według Portalu Samorządowego wszystko wskazuje na to, iż ustawa otrzyma zielone światło jeszcze w grudniu 2025 roku. Polska ma obowiązek wdrożyć unijną dyrektywę 2009/148/WE do 21 grudnia 2025 roku.
Nowe przepisy wprowadzają obowiązek złożenia deklaracji o posiadaniu wyrobów zawierających azbest do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Osoby, które nigdy nie zgłosiły azbestu do ogólnopolskiej Bazy Azbestowej, będą miały na to sześć miesięcy od dnia wejścia ustawy w życie. Po złożeniu pierwszej deklaracji kolejne aktualizacje będą wymagane tylko wtedy, gdy nastąpi zmiana stanu faktycznego, na przykład po usunięciu eternitu.
Co się zmienia? Urząd może nakładać kary cyklicznie choćby co kwartał
Najważniejszą zmianą jest uproszczenie systemu kar. Do tej pory za brak zgłoszenia azbestu groziła grzywna, ale jej nałożenie wymagało interwencji policji lub sądu, co w praktyce skutkowało brakiem egzekucji przepisów. Nowe regulacje pozwalają urzędnikowi na nałożenie kary administracyjnej bez angażowania dodatkowych instytucji.
Kara za brak złożenia deklaracji lub jej aktualizacji wyniesie od 500 do 1000 złotych. Łączna wysokość kar w ciągu jednego roku nie może przekroczyć 5000 złotych. Oznacza to, iż urząd może nakładać kary wielokrotnie, na przykład co kwartał, aż do osiągnięcia rocznego limitu.
Całkowicie nowym obowiązkiem jest zgłoszenie zamiaru przeprowadzenia prac polegających na usuwaniu lub zabezpieczaniu wyrobów zawierających azbest. Każdy właściciel nieruchomości musi poinformować adekwatny organ o planowanych pracach przed ich rozpoczęciem. Za brak takiego zgłoszenia przewidziano karę administracyjną w wysokości do 5000 złotych. Celem tej regulacji jest zwiększenie nadzoru nad firmami usuwającymi azbest oraz zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców i pracowników.
Projekt ustawy wyznacza ostateczny termin na usunięcie wszystkich wyrobów zawierających azbest z terenu Polski – 31 grudnia 2032 roku. Po tej dacie posiadanie azbestu na nieruchomości będzie nielegalne.
Ponad 2 miliony Polaków wciąż ma budynki z azbestem
Według danych Ministerstwa Rozwoju i Technologii wyroby zawierające azbest przez cały czas użytkuje około 2 miliony Polaków niebędących przedsiębiorcami oraz 54 tysiące przedsiębiorców. Najczęściej chodzi o eternitowe dachy na budynkach mieszkalnych, gospodarczych i przemysłowych. Na kontakt z azbestem w ramach wykonywanych prac narażonych jest około 4,2 miliona pracowników.
W tej grupie znajdują się strażacy, górnicy, pracownicy przedsiębiorstw wodociągowych i kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektroenergetycznych, transportowych oraz instalacji przemysłowych. Azbest występuje również w budynkach, w których pracują różne służby publiczne i prywatne firmy.
Nowa ustawa wdraża dyrektywę 2009/148/WE dotyczącą ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy oraz jej nowelizację z 2023 roku. Przepisy porządkują regulacje dotyczące inwentaryzacji, zabezpieczenia i usuwania wyrobów zawierających azbest, które do tej pory funkcjonowały w wielu różnych aktach prawnych i często powodowały niejasności.
Przedsiębiorcy również będą podlegać nowym obowiązkom i sankcjom. Za prowadzenie szkoleń w zakresie bezpiecznego postępowania z azbestem bez spełnienia warunków określonych w ustawie, brak oceny ryzyka zawodowego osób narażonych na działanie azbestu, dopuszczenie do pracy pracownika bez aktualnego szkolenia oraz usuwanie lub zabezpieczanie wyrobów zawierających azbest bez wymaganego zezwolenia, przewidziano kary od 1000 do 20 tysięcy złotych. Łączna wysokość kar dla przedsiębiorcy w ciągu roku może wynieść maksymalnie 200 tysięcy złotych.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska zwraca uwagę na istotny mankament projektu ustawy. Przepisy nie określają prognozowanych wpływów z tytułu nowych administracyjnych kar pieniężnych. Część finansowania programu usuwania azbestu miała pochodzić właśnie z tych kar. Brak konkretnych wyliczeń oznacza, iż samorządy i administracja centralna nie wiedzą, czy system finansowania będzie stabilny. Usunięcie azbestu z 2 milionów nieruchomości to operacja o skali porównywalnej z infrastruktury megaprojektami.
Co to oznacza dla czytelnika?
Jeśli masz na swojej nieruchomości dach z eternitu lub inne wyroby zawierające azbest, będziesz musiał złożyć deklarację w urzędzie gminy w ciągu sześciu miesięcy od wejścia ustawy w życie. Ustawa prawdopodobnie wejdzie w życie na początku 2026 roku, co oznacza, iż termin na zgłoszenie może przypadać na lato 2026 roku.
Jeśli już wcześniej zgłosiłeś azbest i twoje dane znajdują się w Bazie Azbestowej, nie musisz składać nowej deklaracji. Aktualizacja będzie konieczna dopiero wtedy, gdy coś się zmieni na twojej nieruchomości – na przykład usuniemy eternit z dachu lub zmienisz jego ilość.
Jeśli planujesz usunąć azbest lub go zabezpieczyć, będziesz musiał wcześniej zgłosić zamiar przeprowadzenia tych prac do adekwatnego organu. Dotyczy to również sytuacji, gdy wynajmujesz firmę specjalistyczną do usunięcia eternitu. Bez takiego zgłoszenia możesz zapłacić karę do 5000 złotych.
Urzędy będą mogły nakładać kary administracyjne bezpośrednio, bez konieczności angażowania policji czy sądu. Oznacza to, iż egzekucja przepisów będzie znacznie sprawniejsza niż dotychczas. jeżeli nie złożysz deklaracji w terminie, urząd może nałożyć pierwszą karę w wysokości od 500 do 1000 złotych. Kolejne kary mogą być nakładane do osiągnięcia rocznego limitu 5000 złotych.
Masz czas do końca 2032 roku na całkowite usunięcie azbestu ze swojej nieruchomości. Po tym terminie posiadanie wyrobów zawierających azbest będzie nielegalne. Warto zacząć planować usunięcie już teraz, ponieważ w kolejnych latach popyt na usługi firm specjalistycznych znacznie wzrośnie, co może wydłużyć terminy oczekiwania i podnieść ceny.
Jeśli jesteś właścicielem gospodarstwa rolnego i masz budynki pokryte eternitem, obowiązki są identyczne jak w przypadku właścicieli domów jednorodzinnych. Rolnicy objęci są tymi samymi przepisami dotyczącymi zgłoszenia, oznakowania i bezpiecznego postępowania z azbestem.
Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą i twoi pracownicy mogą mieć kontakt z azbestem, będziesz musiał przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego oraz zapewnić odpowiednie szkolenia. Za nieprzestrzeganie tych obowiązków grożą kary od 1000 do 200 tysięcy złotych rocznie.
Wiele gmin oferuje dofinansowanie do usunięcia azbestu. Warto skontaktować się z lokalnym urzędem i sprawdzić, jakie programy są dostępne w twojej gminie. Część środków pochodzi z budżetów gminnych, część z programów krajowych i unijnych. Im wcześniej złożysz wniosek o dofinansowanie, tym większa szansa na otrzymanie wsparcia przed wyczerpaniem puli środków.
