2 tygodni temu
Trzynastu kandydatów ubiegających się o urząd prezydenta RP, zarejestrowała Państwowa Komisja Wyborcza (PKW), a czterem odmówiła rejestracji. Ostateczny termin na podanie przez PKW informacji o startujących kandydatach to poniedziałek, 28 kwietnia.
Powodem odrzucenia zgłoszeń czterech kandydatów (Dawid Jackiewicz, Wiesław Lewicki, Romuald Starosielec, Paweł Tanajno) były ich wady formalne, a przede wszystkim brak wymaganej liczby co najmniej 100 tys. prawidłowo złożonych podpisów. 9 kwietnia PKW podjęła uchwały o odmowie rejestracji Jackiewicza i Lewickiego, a 11 kwietnia – Tanajny i Starosielca.
Sąd Najwyższy zdecydował
Ten ostatni odwołał się od tej decyzji do Sądu Najwyższego (SN), a 16 kwietnia Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego oddaliła to odwołanie. Postanowienie to jest ostateczne.
Przypomnijmy, iż PKW zakwestionowała prawidłowość ponad 34 tys. podpisów spośród ponad 118 tys., jakie przedstawił komitet Starosielca. Jak wynika z uchwały PKW, zakwestionowane podpisy miały wady dotyczące m.in. imion i nazwisk, adresu, numeru PESEL, praw wyborczych, daty poparcia, a ponadto zdarzyły się przypadki wielokrotnego podpisu tego samego wyborcy, braku podpisu wyborcy lub też wpisania poparcia na złej karcie.
SN podał, iż w swoim odwołaniu od decyzji PKW, skarżący podważył „uznanie 15 tys. 352 podpisów za nieprawidłowo złożone z uwagi na błędy w adresie”. Według Starosielca „dane adresowe na listach były wystarczające do weryfikacji tego, czy osoby tam podpisane miały prawo wybierania do Sejmu RP, gdyż pozwalał na to numer PESEL”.
SN uznał jednak, iż Kodeks wyborczy „jasno stanowi, iż do zgłoszenia kandydata załącza się wykaz podpisów obywateli popierających zgłoszenie, zawierający – oprócz własnoręcznego podpisu – czytelne wskazanie imienia i nazwiska, adresu zamieszkania, daty udzielenia poparcia oraz numeru ewidencyjnego PESEL obywatela udzielającego poparcia”.
– Z tej przyczyny uznano, iż zarzut skarżącego co do uznania 15 tys. 352 podpisów dotyczących adresu zamieszkania był niezasadny – ocenił SN.
Protokoły muszą być do wglądu
Sąd Najwyższy przyznał natomiast rację Starosielcowi, jeżeli chodzi o odmowę wydania mu przez PKW kopii protokołów z liczenia podpisów.
– Ustawodawca nakłada na PKW obowiązek udostępnienia tych dokumentów (…). Dokumenty z wyborów są przekazywane do archiwów państwowych i mogą być udostępniane, zaś (…) każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w ustawie – zaznaczono w komunikacie SN.
Kobiety do pałacu
Wśród 13 zarejestrowanych kandydatów są dwie kobiety. To pierwszy taki przypadek w historii dotychczasowych wyborów prezydenckich w Polsce od 1990 r. i przywrócenia tego urzędu.
Do tej pory kandydowały w nich tylko trzy panie, każde w innych wyborach: Hanna Gronkiewicz-Waltz (1995), Henryka Bochniarz (2000) i Magdalena Ogórek (2015).
W 2020 r. swą kandydaturę zarejestrowała Małgorzata Kidawa-Błońska, ale w przełożonych z powodu pandemii wyborach zastąpił ją Rafał Trzaskowski.
Kandydatów moc
Do tej pory najwięcej kandydatów startowało w wyborach prezydenckich w 2005. Na karcie do głosowania znalazło się wtedy 14 nazwisk, ale jeden kandydat tuż przed wyborami się wycofał, a drugi zmarł. Tyle samo co w 2025 roku, czyli 13 kandydatów, startowało w wyborach w 1995 r. W ostatnich wyborach, w 2020 r., o najwyższy urząd w państwie ubiegało się 11 osób.
A oto lista w tej chwili zarejestrowanych kandydatów na prezydenta RP, według alfabetycznej kolejności nazwisk (w nawiasach partie, koalicje i stowarzyszenia popierające danego kandydata):
Artur Bartoszewicz
Magdalena Biejat (Nowa Lewica)
Grzegorz Braun (Konfederacja Korony Polskiej)
Szymon Hołownia (Trzecia Droga)
Marek Jakubiak (Wolni Republikanie)
Maciej Maciak (Ruch Dobrobytu i Pokoju)
Sławomir Mentzen (Konfederacja Wolność i Niepodległość)
Karol Nawrocki (Prawo i Sprawiedliwość)
Joanna Senyszyn (Stowarzyszenie Lewicy Demokratycznej)
Krzysztof Stanowski
Rafał Trzaskowski (Koalicja Obywatelska)
Marek Woch (Bezpartyjni Samorządowcy)
Adrian Zandberg (partia Razem)
W takiej też kolejności kandydaci znajdą się na karcie wyborczej. Wybory odbędą się 18 maja. jeżeli żaden z nich nie uzyska ponad 50 proc. ważnych głosów, to druga tura zostanie przeprowadzona 1 czerwca. Zmierzą się w niej dwaj kandydaci z najlepszymi wynikami z I tury.
Państwowa Komisji Wyborcza ogłosiła 16 stycznia 2025 roku, iż liczba wyborców ujętych w Centralnym Rejestrze Wyborców w obwodach głosowania na terenie całej Polski, według stanu na dzień 31 grudnia 2024 r., wynosiła 28 mln 945 tys. 200 osób.
