100 konkretów Tuska: Które udało się zrealizować, a z czym rząd jest w tyle?

Zdjęcie: https://euractiv.pl/section/demokracja/news/100-konkretow-tuska-ktore-udalo-sie-zrealizowac-a-z-czym-rzad-jest-w-tyle/

W kampanii przed wyborami w 2023 roku Koalicja Obywatelska przedstawiła „100 konkretów na 100 dni rządu”. Jesteśmy na półmetku kadencji: które z nich udało się już zrealizować, a z czym rząd Donalda Tuska ma największy problem?

15 października minęły dwa lata od wyborów parlamentarnych, które przyniosły co prawda zwycięstwo PiS, ale problemy tego ugrupowania ze znalezieniem koalicjanta doprowadziły do utworzenia czteropartyjnego rządu Donalda Tuska.

Oznacza to, iż koalicja złożona z KO, Polski 2050, PSL i Lewicy jest na półmetku swoich rządów i przychodzi czas na pierwsze podsumowania. Teoretycznie rząd powinien mieć zrealizowaną już połowę swoich konkretów, jeżeli nie planuje zwiększyć tempa w drugiej połowie kadencji. Osiągnięcie tego celu, przy prezydencie Karolu Nawrockim w Pałacu Prezydenckim i utrzymujących się podziałach wśród koalicjantów, może być jednak trudne.

Tymczasem dotychczas udało się zrealizować jedynie 33 ze stu konkretów, czyli jedną trzecią. W tym tempie Tusk musiałby rządzić jeszcze cztery lata, aby zrealizować wszystko, co obiecało jego ugrupowanie.

Co na półmetku kadencji rząd może zapisać po stronie sukcesów, a z czym problem jest największy? Analizujemy stopień realizacji stu konkretów Koalicji Obywatelskiej.

Co się udało

Polityka społeczna

Jednym z większych sukcesów rządu Tuska było wprowadzenie na stałe państwowego finansowania metody in vitro. Realizacja programu bezpłatnego InVitro rozpoczęła się 1 czerwca 2024 roku (konkret 1).

Zapewniono także pełny dostęp do darmowych badań prenatalnych (konkret 11). „Od czerwca 2024 roku każda kobieta ciężarna, bez względu na wiek, może wykonać bezpłatnie badania prenatalne na NFZ”, wskazuje rząd. Parlament uchwalił też projekt ustawy o „pigułce dzień po” dostępnej bez recepty dla osób od 15. roku życia (konkret 12).

Wprowadzono również program „Aktywny Rodzic” jako element kompleksowej reformy systemu wspierania opieki nad dziećmi do lat 3 (konkret 13). Program przewiduje trzy nowe świadczenia: tzw. „babciowe” (1500 zł miesięcznie na rzecz organizacji opieki w domu nad maluchem w wieku 12–35 miesięcy), „aktywnie w żłobku” (dofinansowanie żłobka w wysokości do 1500 zł miesięcznie na dziecko) i „aktywnie w domu” (500 zł miesięcznie na dziecko w wieku 12–35 miesięcy dla rodziców wychowujących dziecko w domu). Wypłaty rozpoczęły się 1 października 2024 roku.

Podniesiono też kwotę świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego z 500 zł do 1000 zł (konkret 47). Przystąpiono również do realizacji polityki antyprzemocowej. 30 stycznia 2024 roku premier Donald Tusk wycofał wniosek skierowany do Trybunału Konstytucyjnego przez Mateusza Morawieckiego o zbadanie zgodności Konwencji Stambulskiej z Konstytucją RP (konkret 48).

Oprócz tego przywrócono finansowanie Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111 (konkret 49) i odwołano Mikołaja Pawlaka z funkcji Rzecznika Praw Dziecka (konkret 50). Nowym Rzecznikiem Praw Dziecka została prawniczka Monika Horna-Cieślak.

Ponadto 9 maja 2024 roku Sejm przyjął ustawę zakładającą podniesienie kwoty zasiłku pogrzebowego do 7 tys. zł (konkret 19). Dotychczas było jedynie 4 tys. zł.

Powrócono też do ryczałtowego systemu rozliczania składki zdrowotnej. Od tego roku zlikwidowano składkę zdrowotną dla przedsiębiorców od sprzedaży środków trwałych (konkret 34).

Parlament przyjął też ustawę uznającą język śląski za język regionalny, ale zawetował ją ówczesny prezydent Andrzej Duda (konkret 83).

Przedsiębiorcy

Przyjęto ustawę „Kasowy PIT”, zgodnie z którą przedsiębiorcy zapłacą podatek dochodowy dopiero po otrzymaniu środków z tytułu zapłaconej faktury (konkret 5).

Wprowadzono również „urlop dla przedsiębiorców”: jeden miesiąc wolny od składek na ubezpieczenia społeczne i świadczenie urlopowe w wysokości połowy płacy minimalnej. Od 1 listopada 2024 roku przedsiębiorcy będą mogli zawiesić płatności ubezpieczeń społecznych na jeden miesiąc (konkret 33).

W kwietniu 2024 roku w życie weszła obniżona stawka podatku VAT dla branży beauty – od tej pory przedsiębiorcy działający w tej branży płacą 8 proc., zamiast 23 proc. stawki (konkret 38).

1 stycznia 2024 roku w życie weszła natomiast nowelizacja ustawy o rencie socjalnej, dzięki której podwyższono limit łącznej kwoty zbiegu renty rodzinnej wypłacanej z rentą socjalną z 200 proc. do 300 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (konkret 41).

Edukacja

Zmiany w szkolnictwie dotyczą nie tylko pensji nauczycieli, ale także katechezy i etyki. Od 1 września 2024 roku oceny z religii i etyki nie wliczają się do średniej ocen (konkret 17), a od tego roku szkolnego przedmioty te realizowane są w wymiarze jednej godziny tygodniowo i tylko na pierwszej bądź ostatniej lekcji (konkret 18).

Po stronie sukcesów rząd zapisuje też „odpolitycznienie szkół”, m.in. poprzez odwołanie dotychczasowych kuratorów oświaty, likwidację wprowadzonego przez rząd PiS przedmiotu Historia i Teraźniejszość oraz odchudzenie podstawy programowej z przedmiotów egzaminacyjnych (konkret 42).

Zlikwidowano też prace domowe w klasach I–III szkoły podstawowej (konkret 45). W klasach IV–VIII nauczyciel może zadać uczniowi nieobowiązkową pracę domową do wykonania w czasie wolnym od zajęć, która nie jest oceniana.

W szkołach muszą znajdować się szafki dla uczniów, a wszystkie podręczniki szkolne w wersji papierowej muszą mieć cyfrowy odpowiednik (konkret 43).

Za zrealizowaną KO uważa też obietnicę podniesienia wynagrodzeń nauczycieli o co najmniej 30 proc., wprowadzenia stałego systemu automatycznej rewaloryzacji oraz „przywrócenia autonomii i prestiżu zawodu nauczyciela” poprzez ograniczenie biurokracji i większą niezależność w doborze lektur (konkret 6).

Gospodarka

Przedstawiono projekt zwiększenia przestrzeni magazynowej i budowy nowego terminala (portu zbożowego) w Gdańsku (konkret 59). W Porcie Gdańsk powstanie Agro Terminal, za pomocą którego zwiększona zostanie przestrzeń magazynowa dla tego typu ładunków. Zarząd Morskiego Portu Gdańsk SA zainwestuje w dziewięć dodatkowych magazynów zbożowych.

Powołano również Ministerstwo Przemysłu z siedzibą w Katowicach (konkret 82). Przyjęto ustawę odblokowującą możliwość rozwoju energetyki wiatrowej na lądzie (zmniejszenie odległości do 500 m), ale zawetował ją prezydent Karol Nawrocki (konkret 86).

Spełniono ponadto obietnicę zamrożenia ceny gazu w 2024 roku dla gospodarstw domowych i odbiorców wrażliwych na poziomie cen z 2023 roku (konkret 87).

Polityka

Przedstawiono akt oskarżenia wobec funkcjonariuszy MSZ, którym rząd zarzuca doprowadzenie do niekontrolowanego napływu migrantów do Polski (konkret 67). Powołana została komisja śledcza ds. afery wizowej, która rozpoczęła prace 6 lutego 2024 roku, a zakończyła 26 listopada tego samego roku. W związku z aferą wizową skierowano 11 zawiadomień do prokuratury przeciwko m.in. Piotrowi Wawrzykowi, Zbigniewowi Rauowi, Lechowi Kołakowskiemu i Mateuszowi Morawieckiemu.

Za zrealizowany rząd uważa też postulat odpolitycznienia spółek Skarbu Państwa: „Zwolnimy wszystkich członków rad nadzorczych i zarządów. Przeprowadzimy nowy nabór w transparentnych konkursach, w których decydować będą kompetencje, a nie znajomości rodzinne i partyjne” (konkret 68).

29 kwietnia 2024 roku opublikowano również białą księgę stanu finansów publicznych, która ma służyć przywróceniu przejrzystości wydatkowania publicznych pieniędzy (konkret 69).

Rząd uznaje też za spełnioną obietnicę przywrócenia do służby wszystkich żołnierzy „niesłusznie zwolnionych po 2015 roku”. W okresie od 12 grudnia 2023 roku do 8 maja 2025 roku powołano do zawodowej służby wojskowej 2040 żołnierzy (384 oficerów, 844 podoficerów i 812 szeregowców), którzy zostali zwolnieni w latach 2015–2023 (konkret 71).

Podobnie po stronie sukcesów rząd zapisuje odblokowanie 600 mld zł dla Polski z unijnego funduszu odbudowy „NextGenerationEU” i funduszy spójności (konkret 78).

Na zielono – jako zrealizowany – rząd zaznacza też postulat zaprzestania przekazywania środków organizacjom nacjonalistycznym i ogólnie rozdawania dotacji według preferencji polityków (konkret 94).

Za zrealizowane rząd uznaje też obietnice odpolitycznienia mediów publicznych, w tym poprzez likwidację Rady Mediów Narodowych (konkret 99) oraz zniesienie „cenzury nałożonej na polską kulturę” (konkret 100).

„W trakcie realizacji”

Największą porażką rządu z punktu widzenia elektoratu koalicji rządzącej jest to, iż wciąż nie udało się wprowadzić przepisów przywracających niezależność sądownictwa ani rozliczyć przypadków łamania konstytucji i praworządności, na które wskazuje rząd.

Wśród konkretów znajdują się m.in. wykonanie orzeczeń TSUE i ETPCz w zakresie gwarancji niezależności sądów i niezawisłości sędziów, a także likwidacja „neoKRS” i utworzenie Krajowej Rady Sądownictwa w składzie zgodnym z Konstytucją.

W wykazie konkretów znajduje się ponadto m.in. obietnica postawienia przed Trybunałem Stanu Andrzeja Dudy, Jacka Sasina, Mateusza Morawieckiego, Zbigniewa Ziobro, Adama Glapińskiego, Macieja Świrskiego czy Piotra Glińskiego i jest niemal niemożliwe, by udało się ją zrealizować.

Rząd zamierzał też pociągnąć do odpowiedzialności karnych m.in. Jarosława Kaczyńskiego, byłego ministra zdrowia Łukasza Szumowskiego oraz byłego szefa MON Antoniego Macierewicza, co będzie trudne i stanie się niewątpliwie paliwem politycznym dla opozycji.

Dla części wyborców KO istotną porażką jest też niewprowadzenie prawa do aborcji „na życzenie” do 12. tygodnia ciąży – w dużej mierze za sprawą podziałów wśród koalicjantów. jeżeli nie uda się tego zrobić do końca kadencji, może to zaważyć na poparciu dla obozu rządzącego wśród środowisk walczących o prawa reprodukcyjne kobiet.

Ponadto jako konkrety „w trakcie realizacji” rząd oznacza także:

• wprowadzenie czytelnego systemu rejestracji wizyt lekarskich (konkret 2.)
• bon na profilaktykę i leczenie stomatologiczne dla dzieci i młodzieży (konkret 3.)
• obniżenie podatków (konkret 4.)
• drugą waloryzację emerytur i rent (konkret 7.)
• likwidację tzw. „pułapki rentowej” – chodzi o to, by osoby z niepełnosprawnością mogły pracować, nie tracąc renty (konkret 8.)
• wprowadzenie prawa do bezpłatnego znieczulenia przy porodzie (konkret 10.)
• wyłączenie najcenniejszych przyrodniczo obszarów lasów z wycinki i przeznaczenie ich tylko na funkcje przyrodnicze i społeczne (konkret 14.)
• zatrzymanie niekontrolowanego wywozu nieprzetworzonego drewna z Polski (konkret 15.)
• likwidację Funduszu Kościelnego (konkret 16.)
• wprowadzenie progu, by co najmniej połowa strategicznych produktów żywnościowych w sklepach pochodziła z Polski (konkret 20.)
• zniesienie zakazu handlu w niedziele (konkret 21.)
• osądzenie „łamania konstytucji i praworządności” (konkret 22.)
• rozliczenie Komendanta Głównego Policji za działania łamiące porządek prawny (konkret 27.)
• rozliczenie kierownictwa jednostek policji, w których „dochodziło do nagminnego nadużywania władzy i realizowania politycznych zleceń” (konkret 28.)
• zapewnienie finansowania z UE na obronę polskiej granicy z Białorusią oraz likwidacja szlaku przemytników przechodzących z Bliskiego Wschodu przez Białoruś do Polski i dalej UE (konkret 29.)
• zniesienie limitów NFZ w lecznictwie szpitalnym (konkret 30.)
• stworzenie Powiatowych Centrów Zdrowia (konkret 31.)
• zwiększenie dostępności lekarzy geriatrów oraz opieki długoterminowej (konkret 32.)
• wsparcie dla mikroprzedsiębiorców w obniżeniu kosztów działalności (konkret 35.)
• ograniczenie czasu kontroli mikroprzedsiębiorców do 6 dni w skali roku (konkret 36.)
• zniesienie podatku od zysków kapitałowych (podatek Belki) dla oszczędności i inwestycji (konkret 37.)
• Bon Opiekuńczy w wysokości 50 proc. minimalnego wynagrodzenia dla aktywnych zawodowo opiekunów (konkret 39.)
• stworzenie systemu usług asystenckich dla osób niesamodzielnych (konkret 40.)
• rozpoczęcie procesu przechodzenia polskiej edukacji na system jednozmianowy (konkret 44.)
• zapewnienie społecznego nadzoru nad lasami i możliwości zaskarżania planów urządzenia lasu do sądu (konkret 51.)
• rozliczenie „partyjnych namiestników PiS za prowadzoną przez ostatnie 8 lat rabunkową gospodarkę leśną” (konkret 52.)
• objęcie rzek stałym monitoringiem w automatycznych stacjach pomiaru czystości (konkret 53.)
• zakaz finansowania z pieniędzy publicznych działalności gospodarczej diecezji, parafii, zakonów i innych elementów gospodarczych Kościołów i związków wyznaniowych, z wyłączeniem działalności służącej celom humanitarnym (konkret 54.)
• program odtwarzania torfowisk i mokradeł (konkret 56.)
• zaprzestanie wycinki drzew w miastach i zapewnienie ochrony bioróżnorodności na terenach miejskich (konkret 57.)
• program budowy nowoczesnych targowisk w każdym mieście (konkret 58.)
• finansowanie bioasekuracji w hodowli trzody chlewnej (konkret 60.)
• fundusz stabilizacyjny dla rolników (konkret 61.)
• zapewnienie wsparcia dla inwestycji w biogazownie, farmy fotowoltaiczne oraz pompy ciepła (konkret 62.)
• rozpoczęcie budowy lokalnych systemów zatrzymujących wodę w glebie (konkret 63.)
• rozliczenie afer związanych z Danielem Obajtkiem (konkret 64.)
• likwidację Narodowego Instytutu Wolności, Funduszu Patriotycznego, Instytutu De Republica i 14 innych powołanych przez PiS agencji i instytutów (konkret 70.)
• kontrolę procedur dotyczących awansów i zakupów w polskim wojsku od 2015 roku (konkret 72.)
• program modernizacji polskiej armii (konkret 73.)
• rozporządzenie o ochronie polskiego munduru (konkret 74.)
• przystąpienie do sojuszniczego programu obrony przeciwrakietowej tzw. Kopuły Europejskiej (European Sky Shield – europejska tarcza antyrakietowa) (konkret 75.)
• audyt i kontrolę działań operacyjnych w zakresie wykorzystania podsłuchów oraz działań Biura Spraw Wewnętrznych i Biura Nadzoru Wewnętrznego MSW (konkret 76.)
• przywrócenie emerytom mundurowym praw nabytych – uprawnień emerytalnych odebranych „z naruszeniem powszechnych norm prawa” (konkret 77.)
• wprowadzenie obligacji antyinflacyjnych poprzez zmianę w ustawie o NBP (konkret 79.)
• wprowadzenie 0-procentowego VAT-u na transport publiczny (konkret 80.)
• weryfikacja projektu CPK (konkret 81.)
• przywrócenie korzystnych zasad rozliczania produkowanej energii dla prosumentów (konkret 82.)
• umożliwienie stworzenia 700 lokalnych wspólnot energetycznych generujących własny, tańszy prąd (konkret 83.)
• zaprzestanie nielegalnego importu śmieci do Polski (konkret 88.)
• szczegółowy plan transformacji energetycznej (konkret 89.)
• kredyt 0 proc. na zakup pierwszego mieszkania (konkret 91.)
• przeznaczenie 10 mld złotych na rewitalizację i remonty pustostanów w zasobach polskich samorządów oraz 3 mld złotych rocznie na dofinansowanie nowych projektów w modelu TBS oraz remont i powiększenie miejskich zasobów mieszkaniowych (konkret 93.)
• wprowadzenie systemu zachęt podatkowych dla darczyńców i możliwość podpisywania umów sponsorskich bez prowadzenia działalności gospodarczej (konkret 95.)
• zwiększenie finansowania nauki i poprawę transparentności wydatkowanych środków (konkret 96.)
• weryfikacja wykazu czasopism punktowanych (konkret 97.)
• wprowadzenie ustawy o statusie artysty, gwarantującej minimum zabezpieczenia socjalnego i dostęp do ubezpieczeń uwzględniający specyfikę pracy (konkret 98.).

Przygotowano na podstawie wykazu ze strony internetowej Koalicji Obywatelskiej.